Сторч ‘старчак’, ‘зламанае ветрам дрэва’ (Сл. ПЗБ), сторч, стырч ‘старчак’ (ТС), прысл. сторч ‘уніз галавою’ (ТСБМ, Сцяшк. Сл., Пятк. 2). Параўн. укр.сторч ‘старчма’, сторч ‘падваліна’, сто́рча ‘плот з газы’, рус.сторчь ‘старчма’, сторчако́м, сторчмя́ ‘старчма’, польск.stark ‘кол, вастрыё’; сюды ж, магчыма, балг.дыял.страч ‘страха’; Фасмер, 3, 769; ЕСУМ, 5, 428–429. Сторч з’яўляецца аддзеяслоўным назоўнікам, ад якога ўтварылася прыслоўе ў форме Він. скл. Далей гл. тырчаць, стырчацъ.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дрыго́ткаж., разг. дрожь; (от страха) тре́пет м.;
лёгкая д. прабяга́е па це́ле — лёгкая дрожь пробега́ет по те́лу;
д. ў го́ласе — дрожь в го́лосе;
нерво́вая д. — не́рвная дрожь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
састарэ́лы, ‑ая, ‑ае.
1. Які зрабіўся, стаў стары. Сідар Нікіфаравіч — чалавек састарэлы, хваравіты, ён амаль увесь час кашляе.Аляхновіч.Састарэлы твар [Блажэвіча] праразалі глыбокія маршчыны.Шыцік.//Разм. Які стаў непрыгодным для чаго‑н. (аб прадметах). Састарэлая страха.
2.перан. Які перастаў быць сучасным, актуальным; устарэлы. [Старшыня] Занадта давяраўся, Дэвізам састарэлым кіраваўся: «Падпісана — і з плеч далоў!» І наламаў аднойчы дроў.Валасевіч.// Які перастаў быць модным. Састарэлы фасон сукенкі.
3.узнач.наз.састарэ́лы, ‑ага, м.; састарэ́лая, ‑ай, ж. Які дажыў да глыбокай старасці; вельмі стары. Дом для састарэлых.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кро́вляж.
1. дах, род. да́ху м., страха́, -хі́ж. (преимущественно о соломенной);
под одно́й кро́влей пад адно́й страхо́й;
под родно́й кро́влей пад ро́днай страхо́й;
2.(материал для крыши) (да́хавае) крыццё (пакрыццё).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Кулі́к ’невялікая балотная птушка’ (ТСБМ, Мат. Гом., Сл. паўн.-зах., Сцяшк., Маш., Касп.). Укр.кулик, рус.кулик ’тс’, польск.kulik, kulig, ст.-чэш.kulih, kulik ’тс’. У мовах паўднёвых славян адпаведнікаў няма. Балтыйскія паралелі: літ.kúolinga, kuolìnge ’тс’. Іншыя паралелі ненадзейныя. Назва птушкі гукапераймальная, таму аналіз словаўтваральнай структуры наўрад ці дазволіць рэканструяваць балта-славянскую форму (параўн. Слаўскі, 3, 351–352).
Ку́лік ’адзін з саламяных снапкоў, якімі пакрываецца страха’ (Нар. сл.). Гл. куль1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Saepe facit pietas hoc, [quod] nequit ipsa potestas
Часта каханне робіць тое, [чаго] не можа зрабіць улада.
Часто любовь делает то, [чего] не может сделать власть/сила.
бел. Для сябра свайго сэрца ўкалупнуў бы. Дзе міла ‒ сем вёрст не крыва.
рус. Любовь годы побеждает. Любовь и смерть преград не знают. Любовь сильнее страха смерти. Для милого дружка и серёжку из ушка.
фр. Amour et mort rien n’est plus fort (Нет ничего сильнее, чем любовь и смерть).
англ. Love makes all hearts gentle (Любовь смягчает все сердца). Honey catches more flies than vinegar (Мёд ловит больше мух, чем уксус).
нем. Liebe überwindet alles (Любовь преодолевает всё).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
slope
[sloʊp]1.
v.i.
спуска́цца; мець спад
a sloping roof — спа́дзістая страха́
The land slopes toward the sea — Мясцо́васьць спада́е да мо́ра
2.
v.t.
нахіля́ць, ста́віць ко́са
3.
n.
схон, схіл, спуск -у m. (гары́, узго́рка); спад -у m. (да́ху); адхо́н (пры даро́зе)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
*Ашчэ́па, о(ш)чэпа ’бервяно, якое ляжыць на бэльках столі пад кроквамі’ (Тарнацкі, Studia), ошчэп (Куч.), укр.ощіп, ощепина ’кожнае з чатырох бярвенняў, пакладзеных зверху на сцены і звязаных у вуглах’; на «ощепинах» трымаецца столь і страха, палес.ощепи ’ўмацаваныя ў форме чатырохвугольніка драўляныя бэлькі, якія кладуцца на шулы’ (Лысенка, СПГ). Да ашчапіць, шчапіць ’увязаць, злучыць, параўн. шчэпы ’моцная чатырохвугольная рамка, якая сцягвае пры дапамозе клінкоў ствалы дрэў «прысад», дзе будзе стаяць на адры вулей’ (Сержп.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ві́ца ’прывязь з дубцоў, пры дапамозе якой звязваецца бярвенне з пакладзенымі на іх жэрдкамі’ (З нар. сл.). Рус.ви́ца ’дубец, галузка; скрутак дубцоў для звязвання чаго-небудзь’, польск.wić ’дубец, галузка’, серб.-харв.ви̏цкаст ’стройны, гібкі’, славен.vjȋǎ ’дубцы івы, якімі ўмацоўваецца саламяная страха’, балг.ви́ца ’гнуткі дубец’, макед.вица ’тс’. Да віць (Міклашыч, 390; Праабражэнскі, 1, 86; Фасмер, 1, 324; БЕР, 156). Літ.vycas, лат.vica ’івавая галузка’, эст.vits ’дубец’ запазычаны з слав. (Фрэнкель, 1237).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пляска́ты ’без звычайнай пукатасці, прыплюснуты’, ’які мае невялікую вышыню або таўшчыню пры прамой і роўнай паверхні’ (ТСБМ; слонім., КЭС; пух., Сл. ПЗБ; Шат.; беласт., Стан.), плеска́ты ’пляскаты’ (ТС), плыска́ты ’прыплюснуты, плоскі’ (драг., Лучыц-Федарэц, вусн. паведамл.), плеска́тая ’нізкая, пакатая (страха)’ (стаўб., карэліц., ЛА, 4). Хаця не выключана ўтварэнне ад пляска́ць (гл.), аднак больш імаверна, што лексема запазычана з польск.plaskaty ’плоскі’ (з XVI ст.). Параўн., аднак, пляска́ны ’пляскаты (пра авёс)’, пля́сканькі ’пляскаценькі’ (швянч., трак., Сл. ПЗБ).