храме́ль

[ад хром + (нік)ель]

гарачаўстойлівы сплаў хрому і нікелю, які выкарыстоўваецца для вырабу награвальных прыбораў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Лату́ньсплаў медзі з цынкам’ (ТСБМ). Запазычана з рус. мовы, у якой у XVIII ст. з новав.-ням. Latûn або з с.-н.-ням. laton або з італ. lattone < latta ’бляха’ (Праабражэнскі, 1, 437; Фасмер, 2, 465; КЭСРЯ, 234). Расянен (Зб. Попе, 156) выводзіць рус. латунь з цюрк. *altuń.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

алфе́р

[ад ал(юміній) + лац. Ferrum = жалеза]

магнітна-мяккі сплаў жалеза і алюмінію.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

лату́нь

(ням. Latun)

сплаў медзі з цынкам, часам з прымессю волава, алюмінію, марганцу.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

магна́лій

[ад магн(ій) + ал(юмін)ій]

сплаў магнію з алюмініем, які валодае высокай каразійнай стойкасцю і высокай пластычнасцю.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

нітрало́й

(ад нітра- + англ. alloy = прымесь, сплаў)

канструкцыйная сталь, якая змяшчае нітрыдаўтваральныя элементы.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Kompositin

f -, -en

1) кампазі́цыя

2) музы́чны твор

3) хім. су́месь, склад

4) тэх. сплаў

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Біндзю́га ’край зямлі непасрэдна над возерам ці над рэчкай’ (Мат. Гродз., Сцяшк. МГ). Здаецца (параўн. і геаграфію слова), запазычанне з польск. binduga ’месца каля ракі, дзе кладуць лес на сплаў’ (а гэта, як мяркуе Брукнер, 27, можа быць звязана з рус. бендюга, биндюга, бендюжник). Параўн. ст.-бел. бендюга ’месца сплаву лесу’ (Булыка, Запазыч.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Лю́таваць ’праяўляць жорсткасць’, ’праяўляцца з вельмі вялікай сілай’ (ТСБМ, Др.-Падб., Гарэц., Растарг.). Да лю́ты (гл.).

Лютава́ць ’паяць’ (нясв., дзярж., Нар. словатв.). З польск. lutować ’тс’, якое з с.-в.-ням. loeten, ням. löten < с.-в.-ням. lōt, сілезск. lutt, ням. Lotсплаў металаў, які служыць для іх спайкі’ (Слаўскі, 4, 390). Гл. таксама літава́ць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

купферштэ́йн

(ням. Kupferstein, ад Kupfer = медзь + Stein = камень)

сплаў сярністага жалеза і сярністай медзі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)