лысу́ха, ‑і, ДМ ‑сусе, ж.
1. Вадаплаўная птушка атрада пастушковых з шаравата-чорным апярэннем і голым ярка-белым участкам скуры на лбе.
2. Разм. З белай плямай на лбе (пра карову, цяля і інш.). На вуліцы працяжна і зычна зайграў у свой берасцяны рог пастух Даніла; яму дружна адгукнуліся рагулі і лысухі. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
праткну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак., каго-што.
Пракалоць чым‑н. наскрозь. Гэты [зубр], здаецца, немалады. Але рогі па-маладому вострыя. Такі рог праткне наскрозь. Шамякін. Знятую трубку кары Коля перагнуў на сярэдзіне, зверху праткнуў пруцікам. Жычка.
•••
Пальца не праткнуць — пра вялікі, цесны натоўп. У магазіне было бітком пабіта людзей — пальца не праткнеш. Капыловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бюгельго́рны
(ням. Bügelhorn, ад фр. bugle = сігнальны ражок + ням. Horn = рог)
сямейства духавых муштучных музычных інструментаў розных памераў і дыяпазону.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Horn
n -(e)s, Hörner
1) рог (у розн. знач.)
j-m die Hörner stútzen — паабіва́ць каму́-н. ро́гі, збіць з каго́-н. пы́ху
2) ражо́к
ins ~ stóßen* — трубі́ць у рог
das ~ blásen* — ігра́ць на ражку́
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
паваро́т Паваротка дарогі, рог вуліцы, загіб ракі (БРС). Тое ж поўратка, поваратка (Слаўг.), паваротка (БРС).
□ Ніканаўская поваратка (месца, дзе дарога паварочвае на Слаўгарад) Бых.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
Рага́ты ’чорт’ (Інстр. 2). Табуіраваная назва міфалагічнай істоты паводле знешняй прыметы — наяўнасці рогаў. Да ро́г 1 (гл.), параўн. рага́тка ’рагатая карова’ (Мат. Гом.; брасл., глыб., талач., леп., ЖНС); з няясным значэннем (’неўпарадкаваная’?): хата рагата, дзела ў ёй шмат (Сержп. Прык.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рагачы́ ’прылада для звівання нітак’ (Сцяшк.), ’звязаныя разам тры драўляныя калкі, на якія ставілі калыску’ (гродз., Сл. ПЗБ), ’драўляныя вілы’ (Выг.), рагачэ́ ’прылада, якой абмерваюць поле’ (гродз.). Ад рог 1 (гл.). Усе прадметы маюць вытыркальныя часткі, якія напамінаюць рогі жывёлы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сяміро́га ’грыб вожычнік караляваты, Hericium coralloides Fr.’ (лун., Сярж.–Яшк.), семеро́га ’назва грыба’ (ПСл), семіро́гі ’грыб вожычнік’ (стол., Нар. ск., Сярж.–Яшк.). Да сем (гл.) у значэнні ’многа; шмат’ і рог (гл.) з-за знешняга выгляду грыбоў, якія маюць выступаючыя часткі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гіперкерато́з
(ад гіпер- + гр. keras, -atos = рог)
празмернае патаўшчэнне рагавога слоя скуры чалавека ў выніку працяглага ціску, трэння і іншых прычын.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
горнбленды́т
(ад ням. Horn = рог + Blende = покрыва)
крышталічная горная парода, якая складаецца амаль цалкам з рагавой субстанцыі; адрозніваецца ад амфібаліту структурай.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)