Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
◎ Ку́ндзіць ’паліць у печы’ (Сцяшк. Сл.). Відавочна, звязана з каш.kuundäl ’Сярэдзіна вогнішча для выпальвання вугалю; месца, куды ўводзіцца агонь’. Ці не з с.-в.-ням.zünden ’запальваць агонь’? Субстытуцыя »ям. 2, як kt патрабуе тлумачэння.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Паўчы́хуравацца ’прагаладацца’ (Ян.). Няясна. Магчыма, да чухацца ’свярбець’, укр.чіхрати ’церціся’, ’драпаць’, чухраться ’драцца, драпацца’, якія Слаўскі (1, 124) выводзіць з czesać ’часаць’. Слова магло першапачаткова абазначаць ’стан, калі нешта дзярэ, паліць, як кіслата ў пустым страўніку’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
less2[les]adv. (выш. ст. адlittle) менш, ме́ней;
You ought to smoke less. Вам трэба менш курыць/паліць;
less interesting/serious менш ціка́вы/сур’ёзны
♦
less and less усё ме́ней і ме́ней;
none the less тым не менш
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Сму́ніць ‘пацерці звітую вяроўку, каб зрабіць яе больш мяккай’, ‘трапаць абутак, адзежу; зношваць збрую’ (Нік. Очерки), сьму́ніць ‘церці, выціраць’, сюды ж асму́ніць ‘абсмыгаць, абцерці, абтрапаць’ (Ласт.). Параўн. рус.-ц.-слав.присмѧнѫти ‘прывянуць’, присмѧдитисѧ ‘прыгараць’. Вытворнае ад прасл.дыял.*smǫditi ‘паліць, капціць, вэндзіць’, якое лічыцца фанетычным варыянтам *svǫditi ‘тс’, суадноснага з svęděti ‘быць высушаным, знаходзіцца ў гарачыні’, што ўзыходзіць да і.-е.*(s)u̯endh‑ ‘памяншацца, убываць, вянуць’. Змена sv > sm пад уплывам слоў тыпу смала, смага (гл.). Параўн. укр.дыял.сму́дитися ‘смажыцца, пражыцца’, польск.smądzić ‘вэндзіць’, swędzić ‘свярбець’, smędzić się ‘ледзве гарэць’, в.-луж.smudźić ‘смаліць’, н.-луж.smuźiś ‘абпальваць, смаліць’, чэш.smouditi ‘паліць, капціць’, славац.smudiť ‘чадзіць, капціць’, серб.-харв.сму́дити ‘смаліць; абпальваць’, славен.smoditi ‘паліць, прыпальваць’, балг.смъдя́ ‘свярбець’, макед.смади ‘абпальваць’, роднасныя ст.-англ.swindan ‘знікаць, прападаць’, ням.schwinden ‘тс’. Гл. Глухак, 567; SEK, 4, 330; Бярнар, Бълг. изсл., 265–266; Шустар-Шэўц, 1324; ЕСУМ, 5, 330–331. Параўн. смурыжыць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
palić
pali|ć
незак.
1.паліць; спальваць; абпальваць;
~ć w piecu — паліць у печы;
2. страляць;
3. курыць, паліць;
~ć fajkę — курыць люльку;
3. абпальваць (цэглу);
4. пражыць (каву);
pal go sześć! — каб яго чорт узяў!;
~ć za sobą mosty — спальваць за сабою масты;
twarz mnie palić — у мяне гарыць твар
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
parch
[pɑ:rtʃ]
v.
1) лёгка падсма́жваць, пра́жыць (ячме́нь, кукуру́зу), сушы́ць
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
папапі́ць, ‑п’ю, ‑п’еш, ‑п’е; ‑п’ём, ‑п’яце; пр. папапіў, ‑піла, ‑піло; зак., што і чаго.
Разм. Піць неаднаразова; паліць многа чаго‑н. Крынічку Петрык ведаў здаўна. Колькі ён папапіў вады з яе, бегаючы ўлетку з хлапчукамі па ўзбярэжжы!Хадкевіч.[Аксана:] — Відаць, [Ганс] добрая птушка, папапіў людской крыві. Крыжоў так, ні за што ні пра што не даюць.Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
арасі́ць, арашу, аросіш, аросіць; зак., каго-што.
1. Апырскаць, пакрыць кроплямі чаго‑н.; увільготніць. Не дарэмна кроў гарачая Прасторы стэпаў прасіла.Танк.Толькі буйныя кроплі слёз арасілі стомленыя вочы зняволеных.Кавалёў.
2. Напаіць вільгаццю, увільготніць (глебу, зямлю); штучна значыць або прамачыць глебу. Арасіць засушлівыя землі. □ [Мікалай Патапавіч:] — Трэба падумаць, ці нельга.. [участак] паліць ці арасіць як-небудзь.Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
папалі́ць1, ‑палю́, ‑па́ліш, ‑па́ліць; пр. папалі́ў, ‑палі́ла; зак., каго-што.
1. Спаліць, знішчыць агнём, спёкай і пад. усё, многае. У Лядах на Нёмане стаяў партызанскі дазор, а ў зрубе.. — застава. У зрубе, а не ў хаце, таму што ад восені хат у Лядах не было: іх папалілі фашысцкія карнікі.Брыль.[Янка:] — Ты, вось, паглядзі на луг, на груды: папаліла іх сонца з вясны. А прайшлі дажджы, яны пачалі ажываць.Колас.
2. і без дап.Паліць некаторы час.
папалі́ць2, ‑лью́, ‑лье́ш, ‑лье́; ‑льём, ‑льяце́ і ‑лію́, ‑ліе́ш, ‑ліе́; ‑ліём, ‑ліяце́; пр. папалі́ў, ‑ліла́, ‑ліло́; зак., што і чаго.
Разм. Ліць доўга, неаднаразова; выліць у вялікай колькасці. Папаліць вады на грады. □ [Карызна:] — Каб мне столькі радасці, колькі кожная слёз папаліла за свой век.Зарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)