пазавалака́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны і пазавала́кваць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., каго-што.
1. Завалачы, закрыць, заслаць усё, многае.
Хмары пазавалакалі неба.
2. Валочачы, зацягнуць куды-н. усё, многае або ўсіх, многіх (разм.).
П. бярвенне ў павець.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
ма́нна, -ы, ж.
1. Ежа, якая, паводле біблейскага падання, падала з неба іўдзеям у час іх вандравання па пустыні.
2. Крупы, зробленыя з дробна размолатай пшаніцы.
◊
Манна нябесная —
1) што-н. вельмі патрэбнае, доўгачаканае;
2) багацце падазронага паходжання.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
дзі́да, -ы, ДМ -дзе, мн. -ы, дзід, ж.
1. Старадаўняя колючая зброя ў выглядзе доўгага дрэўка з вострым металічным наканечнікам; піка.
2. перан. Пра што-н. высокае, вастраверхае.
Далёка за полем узвышалася ў неба чорная дзіда касцёла.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
счарне́ць schwarz wérden; dúnkel wérden, sich verdúnkeln (пра неба і г. д)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
хвата́тьI несов. (схватывать) хапа́ць, хвата́ць;
◊
звёзд с не́ба не хвата́ет зо́рак з не́ба не хапа́е;
хвата́ть на лету́ хапа́ць на ляту́;
хвата́ть за́ душу, за́ сердце браць за душу́, за сэ́рца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
гром, -у, мн. грамы́, -о́ў, м.
1. Грукат, які суправаджае маланку ў час навальніцы.
Раскаты грому.
Як г. з яснага неба (перан.: раптоўна, нечакана).
2. перан., чаго або які. Моцны гул, грукат.
Г. апладысментаў.
|| прым. грамавы́, -а́я, -о́е.
Г. удар.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
цьмя́ны, -ая, -ае.
1. Ледзь прыкметны, ледзь бачны; няяркі (пра святло, агонь і пад.).
2. Цёмны, пацямнелы.
Цьмянае неба.
3. перан. Без бляску, невыразны (пра вочы, погляд).
4. перан. Без яснага, выразнага сэнсу; незразумелы.
Цьмяная фармулёўка.
|| наз. цьмя́насць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
змрачне́ць несов., в разн. знач. мрачне́ть;
~не́е не́ба — мрачне́ет не́бо;
твар ~не́е — лицо́ мрачне́ет
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
засла́цца сов. (закрыться чем-л. стелющимся) застла́ться, заволо́чься;
не́ба ~ла́лася хма́рамі — не́бо заволокло́сь ту́чами
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
азмро́чвацца sich verfínstern; sich trüben; sich verfínstern (тс перан); sich bewölken (пра неба)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)