Мату́ся (ласк.) ’маці’ (Грыг., Бяльк.; паўд.-усх., КЭС), ’матушка, жонка папа’, ’манахіня’, мату́сечка ’тс’ (Нас.); мату́ся, мату́ська ’хрышчоная маці’ (Касп., Бяльк.; кругл., Мат. Маг.). Укр. мату́ся, мату́сенька ’тс’, рус. пск., смал., варон. мату́ся ’мамачка’, польск. matusia ’тс’. Прасл. паўн. matusьja (з экспрэсіўнай палатальнасцю). Да ма́ці (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
samotny
samotn|y
адзінокі;
~a matka — адзінокая маці; маці-адзіночка;
~y ojciec — адзінокі бацька
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
ма́чаха, -і, ДМ -часе, мн. -і, -чах і ма́чыха, -і, ДМ -чысе, мн. -і, -чых, ж.
Няродная маці, жонка бацькі ў адносінах да яго дзяцей ад папярэдняга шлюбу.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
mother1 [ˈmʌðə] n.
1. ма́ці, ма́ма;
an expectant mother цяжа́рная жанчы́на;
2. Mother eccl. ма́ці-ігу́мення
♦
a mother’s boy BrE ма́мчын сыно́к;
at your mother’s knee калі́ ты быў яшчэ́ ве́льмі малы́
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
unmarried [ˌʌnˈmærid] adj. незаму́жняя; нежана́ты;
an unmarried mother ма́ці-адзіно́чка;
unmarried state eccl. бясшлю́бнасць, цэліба́т
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
grandaunt
[ˈgrændænt]
n.
цётка ба́цькі або́ ма́ці
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
granduncle
[ˈgrænd,ʌŋkəl]
n.
дзя́дзька ба́цькі або́ ма́ці
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
*Прыматкабо́жыцца, прыматкобо́жытысь, -ся ’прымасціцца’ (драг., Нар. лекс.; Сл. Брэс.), прымоткобо́жытысь ’тс’ (Клім.). Дзеяслоўная лексікалізацыя словазлучэння пры Матцы (Маці) Бо́жай з першапачатковым значэннем ’(прымасціцца, уладкавацца) каля абраза (Божай Маці)’. Лакальная заходне-палеска-пабужская ізалекса, параўн. укр. приматкобо́житися ’падлабуніцца, прылашчыцца, падмазацца; уладкавацца, прымасціцца’. Паводле ЕСУМ (4, 573), ад частага паўтарэння польск. Matko Boża ’Божая Маці’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мату́ля 1 (ласк.) ’маці’, мату́лечка, мату́лька ’мамачка’, ’пападдзя’ (ТСБМ, Нас., Яруш., ТС, КЭС, лаг.; гродз., горац., КЭС), светлаг. мату́ліца (лаянк.), ’маці’ (Мат. Гом.), матуля ’хрышчоная маці’ (Сцяц., Сцяшк. Сл., Сл. ПЗБ). Рус. смал., маск. матуля, мату́лечка ’мамачка’, польск. matula. Прасл. паўн. matulʼa. Да маці (гл.). Аб суфіксе ‑ulʼa гл. Слаўскі, SP, 1, 110–111; Сцяцко, Афікс. наз., 173.
Мату́ля 2 (ласк.) ’дзіцятка’ (Нас.). Утворана ад матаць (гл.) пры дапамозе суфікса ‑ulʼa (matulʼа спачатку азначала ’нешта заматанае, спавітае’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
wujostwo
н. брат маці з жонкай
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)