◊ zu viel auf die ~ gíeßen* — вы́піць лі́шняга, перабра́ць
II
m -s
(Méister) ~ — Ла́мпэ, За́яц (у казках і байках)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
konopie
konopi|e
мн.бат. каноплі (Cannabis L.);
wyrwać się jak filip z konopie — выскачыць як заяц з каноплі
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
сцерагчы́ся, ‑рагуся, ‑ражэшся, ‑ражэцца; ‑ражомся, ‑ражацеся, ‑рагуцца; незак., каго-чаго і без дап.
Прымаць якія‑н. меры перасцярогі; быць асцярожным. Сцеражыся цягніка. □ Гаспадар .. успамінае сына: «Ах, Радзівон, Радзівон, не слухаўся, не сцярогся»...Мележ.Шэпча заяц: — Сцеражыся, За табою сочаць рысі.Вітка.// і здадан.сказам. Быць асцярожным у адносінах з кім‑н.; пабойвацца каго‑н. Заводзячы знаёмства з ваеннапалоннымі, [Фадзею] трэба было сцерагчыся, каб не натрапіць на правакатара.Кухараў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мімікры́я
(англ. mimicry)
1) прыпадабненне некаторых жывёл і раслін да навакольнага асяроддзя па форме і колеру з мэтай самааховы (напр.заяц і курапатка зімой маюць белую афарбоўку, хамелеоны мяняюць афарбоўку пры руху па дрэве, афарбоўка матылькоў нагадвае кветкі і г.д.);
2) перан. беспрынцыпнае прыстасаванне каго-н. да жыццёвых умоў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
сукно́, ‑а; мн. сукны, ‑аў; н.
1. Шарсцяная або паўшарсцяная тканіна з гладкім ворсам, якая пры вырабе апрацоўваецца валеннем. Сторы разгарнуў пакунак .. Кавалак сукна...Бядуля.На стале, засланым зялёным сукном, стаялі прылады пісьма.Колас.
2.толькімн. (су́кны, ‑аў). Камплект куліс і заслон, якія афармляюць сцэну. Блізнюк, як спуджаны заяц, матануў за кулісы сцэны і знік там у сукнах і бакоўках.Сабаленка.
•••
Салдацкае сукно — шэрае тоўстае сукно для шынялёў.
Класці пад сукногл. класці.
Ляжаць пад сукномгл. ляжаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фарфо́равы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да фарфору. Фарфоравая маса. Фарфоравы завод. Фарфоравая прамысловасць.// Зроблены з фарфору. Фрау важна сядзела за сталом і лена папівала каву з маленькага фарфоравага кубачка.Брыль.Побач стаяла попельніца — фарфоравы заяц, які грызе капусны ліст.Карпаў.
2. Падобны па свайму выгляду або па якасцях да фарфору. Як не хацеў дзед, каб яны пераязджалі ў горад. Ён і памёр, каб не пакідаць гор, цяністага могільніка і сіняга, фарфоравага неба над галавой.Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ВО́ЛКАВА Ірына Анатолеўна
(н. 17.12.1940, Мінск),
бел. мастак. Дачка А.В.Волкава, унучка В.В.Волкава. Скончыла Мінскае маст. вучылішча (1963), Бел.тэатр.-маст: ін-т (1968). Працуе на кінастудыі «Беларусьфільм» (з 1993). Работы ў каляровай літаграфіі «Рамонкі», «Півоні», «Восень» (1989), станковыя лісты «Наша Радзіма» (1991); афорты «Юнацтва Палесся» (1981), трыпціх «Ратамка» (1990); акварэлі «Дзіцячыя цацкі», «Кветкі на падаконніку» (1969), «Беларускі лён і руская гжэль» (1975), «Цюльпаны» (1980) і інш. Аформіла дыяфільмы «Каток — залаты лабок», «Заяц-хвалько», «Мілавіца», «Ад А да Я», «Дундзік у гасцях у беларускіх сяброў» і інш.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Non nostrum onus: bos clitellas
Не наш груз: няхай вол [нясе] сядло.
Не наш груз: пусть вол [несёт] седло.
бел. Я не я, і хата не мая. Мая хата з краю. Маё дзела ‒ старана.
рус. Не мой воз, не мне его и везти. Моё дело сторона. Моя хата с краю, я ничего не знаю. Не наше дело, что пора звонить приспела: есть на то пономари.
фр. Ça ne me regarde pas (Это меня не касается). Je n’y suis pour rien (Не моё дело).
англ. It’s none of my business (He моё дело).
нем. Mein Name ist Hase und ich weiß von nichts (Моё имя заяц, и я ничего не знаю).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Сасна́ ’вечназялёнае дрэва сямейства хваёвых, якое расце пераважна на пясчаных глебах і вызначаецца прамым высокім ствалом і доўгай ігліцай, Pinus silvestris L.’, галоўным чынам зах.- і усх.-славянскае: рус., укр.сосна́, ст.-рус., рус.-ц.-слав.сосна ’елка, сасна’, польск., н.-луж., чэш., славац.sosna, палаб.süsnó ’тс’. У паўднёваславянскіх мовах захавалася часткова: сяр.-балг. (XIV ст.) сосна, макед. тапонім Sosna. Па традыцыйных версіях узводзілася да і.-е.k̑asnos ’шэры’ і параўноўвалася з ст.-прус.sasins ’заяц’, ст.-інд.çaçás ’тс’, ст.-в.-ням.haso ’заяц’, hasan ’шэры, бліскучы’, лац.cánus ’шэры’ (Брукнер, 507; Фасмер, 3, 726–727; Борысь, 567) або да *sopsna і тлумачылася як ’смалістае дрэва’, параўн. лац.sapa ’сок’, ст.-в.-ням.saf ’тс’, рус.сопля, прымаючы пры гэтым выдзяленне суф. ‑sna (гл. Фасмер, там жа). Трубачоў (Дополн., 3, 727), падкрэсліваючы неалагічны характар слова і спасылаючыся на назіранні Машынскага (Kultura 1, 133 і наст.), што на Палессі сасна датычыцца толькі хваёвага дрэва з борцю, дуплом, а звычайная сасна называецца хвоя, мяркуе, што *sosna першапачаткова належала да тэрміналогіі бортніцтва і абазначала ’дуплянае дрэва’ і выводзіць яго ад прасл.*sopěti ’сапці, дуць’, параўн. ст.-слав.сопль ’жалейка, флейта’. Па фанетычных прычынах ён (там жа) адхіляе і этымалогію Машынскага (Pierw., 216 і наст.) ад *sojǫ, *sojiti ’калоць’; тут чакалася б *sesna. Іншыя версіі гл. яшчэ Фасмер, там жа. Аналагічна Трубачову Шустар-Шэўц, 2, 1335.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сігналізава́ць, ‑зую, ‑зуеш, ‑зуе; зак. і незак.
1. Падаць (падаваць) сігнал (у 1 знач.), паведаміць (паведамляць) сігналам што‑н., аб чым‑н. Сігналізаваць ракетай. Сігналізаваць аб набліжэнні самалёта. □ Аб гэтых перакатах [на дне Прыпяці] сігналізуюць бакеншчыкі ў тэхнічны ўчастак, а ўчастак, у сваю чаргу, паведамляе яму, Гарышнаму.Ракітны.Я падказваў, а Сяргей сігналізаваў пальцамі: множ першы дроб на дваццаць сем.Жычка.
2.перан. Папярэдзіць (папярэджваць), паведаміць (паведамляць) пра што‑н. непажаданае. Пачалі зніжацца надоі — і даярка.. Соф’я Заяц сігналізуе аб гэтым.«Звязда».Мала сігналізаваць аб тым ці іншым праліку, важна прыняць рэальныя меры, каб пралікі ліквідаваць.«Помнікі».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)