Вартава́ць ’вартаваць, ахоўваць, пільнаваць’ (БРС, Гарэц., Інстр. III, Шпіл., Шат., Касп., Нас., Бяльк.). Ст.-бел.вартовати (з XVI ст.; Булыка, Запазыч.). Укр.вартува́ти, рус.дыял. (смал.) вартова́ть. Запазычанне з польск.wartować ’тс’ (да warta ’варта, ахова’ ці непасрэдна да ням.warten). Параўн. і чэш.vartovati (Кюнэ, Poln., 113).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ГО́ЖАЎ-ВЕЛЬКАПО́ЛЬСКІ
(Gorzów Wielkopolski),
горад на З Польшчы, на р.Варта. Цэнтр Гожаўскага ваяв. Каля 150 тыс.ж. (1995). Вузел чыгунак і аўтадарог. Прам-сць: машынабудаванне (пад’ёмныя краны, дэталі трактароў), хім. (вытв-сцьсінт. валокнаў і інш.), тэкст. (пераважна шаўковая), харч., дрэваапр., ільняная. Тэатр, музей. Арх. помнікі: гатычны сабор (14—15 ст.), фрагменты гар. муроў (14 ст.) з вежамі, неакласіцыстычны арсенал (18—19 ст.).
Засн. ў 1257 пад назвай Ландсберг магдэбургскім маркграфам Янам І як умацаванне для аховы пераправы цераз р.Варта. Зручнае геагр. становішча (на дарозе з Сілезіі ў Зах. Памор’е) спрыяла росту яго ролі ў гандлі з Польшчай. Росквіт Гожава-Велькапольскага прыпадае на 14—15 ст. У 16 ст. горад прыйшоў у заняпад, які паглыбіўся ў час Трыццацігадовай вайны 1618—48. У 18 ст. цэнтр суконнай вытв-сці і гандлю воўнай. У час 2-й сусв. вайны моцна разбураны.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
farthing
[ˈfɑ:rðɪŋ]
n.
1) Brit. фа́ртынг -а m. (1/4 пэ́нса)
2) дро́бязь f.
it’s not worth a farthing — гро́ша ня ва́рта
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
ли́шний лі́шні;
не ли́шнее не лі́шне; (не мешало бы) не шко́дзіла б; (следует)ва́рта;
с ли́шним з лі́шкам (з лі́шнім).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
чата́
1. Частка, адмераны або выдзелены ўчастак зямлі (Слаўг.).
2. Вартаўнічы пункт, старожка (АВАК, т. IV, 62). Тое ж ва́рта (в. Целяшы Слаўг.), чаты (АВАК, т. IV, 62).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
zaszkodzić
zaszkodzi|ć
зак. пашкодзіць; нанесці шкоду;
nie zaszkodzić — не зашкодзіць; варта
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
przyboczny
przyboczn|y
: lekarz ~y уст. лейб-медык;
straż ~a — палацавая варта
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
лі́таваць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; незак., каго.
Берагчы каго‑н.: шкадаваць. Хіба ж праўда, што не варта Пець аб працы, барацьбе, Пра людзей жывых, упартых, Што не літуюць сябе?Ліхадзіеўскі.
літава́ць, ‑ту́ю, ‑ту́еш, ‑ту́е; незак., што.
Уст. Паяць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ско́рапіс, ‑у, м.
Хуткае злітнае (у адрозненне ад устава і паўустава) пісьмо ў старажытных рукапісах. Варта адзначыць.., што замена ўстаўнога пісьма скорапісам раней за ўсё адбылася ў дзелавой пісьменнасці.Булыка.// Пра хуткае рукапіснае пісьмо. Канспект напісан скорапісам.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
яйла́, ‑ы, ж.
1. Галоўная града ў сістэме Крымскіх гор. Вецер звычайна дзьме з мора, бо з трох астатніх бакоў Сімеіз акружае надзейная варта — падкова Ай-Петрынскай яйлы.Карамазаў.
2. Агульная назва летняй пашы ў Крымскіх гарах.
[Цюрк.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)