сячы́ся і се́кчыся, сяку́ся, сячэ́шся, сячэ́цца; сячо́мся, сечаце́ся, сяку́цца; се́кся, се́клася; сячы́ся; незак.
1. Біцца, весці бой.
С. на шаблях.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Рассякацца, быць пасечаным.
Ад агню куляў сячэцца лісце на дрэвах.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра валасы: ламацца, расшчапляцца на канцах.
|| зак. пасячы́ся і пасе́кчыся, -сячэ́цца (да 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
успы́хнуць, -ну, -неш, -не; -ні́; зак.
1. Раптоўна разгарэцца, загарэцца.
Успыхнула запалка.
Успыхнуў пажар.
2. перан. Раптоўна пачацца, узнікнуць (пра пачуцці, грамадскія ўзрушэнні і пад.).
Успыхнуў бой.
Успыхнула сварка.
3. перан. Пачырванець (ад хвалявання, збянтэжанасці і пад.).
|| незак. успы́хваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. успы́шка, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак, ж. (да 1 і 2 знач.).
У. бензіну.
У. тыфу.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
ввя́зываться
1. (вмешиваться) уме́швацца; (впутываться) ублы́твацца; (вовлекаться) уця́гвацца; (в бой) увя́звацца;
2. страд. увя́звацца; уро́блівацца, уплята́цца; см. ввя́зывать 1.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
бокс
(англ. box = літар. удар)
від спорту, кулачны бой па асобых правілах у спецыяльных мяккіх пальчатках.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
Бае́ц. Рус. бое́ц, укр. боє́ць. Ёсць і ў іншых слав. мовах. Nom. agentis з суфіксам *‑ьcь ад слав. *bojь ’бой, барацьба’ (аблаутная форма да *biti *bьjǫ). Гл. Бернекер, 68. Іначай, але непераканаўча Шанскі, 1, Б, 152: ад бои ’баец, воін’ (тады бае́ц было б памяншальнай формай!). Таго ж паходжання і бае́ц ’бітка’ (Нас.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Gefécht
n -(е)s, -e бі́тва, бой
áußer ~ sétzen — вы́весці са стро́ю, абясшко́дзіць
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
бата́льны
(ад іт. battaglia = бой, бітва)
які адлюстроўвае ваенныя сцэны, баявыя дзеянні;
б. жанр — жанр выяўленчага мастацтва, прысвечаны ваеннай тэматыцы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
ры́нуцца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; зак.
Імкліва кінуцца, накіравацца куды‑н. ці за кім‑н. Рынуцца ў бой. □ Парфенчык на хвіліну спыніўся, а потым рынуўся да месца стрэлу. Шчарбатаў. // Хлынуць (пра якую‑н. вадкасць). Калі мы праб’ём .. тунелі, вада рынецца ў першую велізарную трубу. Даніленка. З Башкірыі сюды да нас Па трубах нафта рынецца... Барадулін. // перан. Цалкам аддацца якой‑н. дзейнасці. Рынуцца ў бой за ўраджай. □ Пайшоў .. [Ларывончык] у горад працаваць на скабяны завод, а адтуль з галавой рынуўся ў вір рэвалюцыйнай барацьбы. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скараце́чны, ‑ая, ‑ае.
Кніжн. Які хутка праходзіць. Скарацечнае лета. □ Як толькі батальён падышоў да Катловіцы, партызаны імітавалі скарацечны, але зацяты бой, у якім не было ні забітых, ні параненых. Сабаленка.
•••
Скарацечныя сухоты (уст.) гл. сухоты.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бык¹, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.
1. Самец буйной рагатай жывёлы, дзікай і свойскай.
Бой быкоў.
Племянны б.
2. звычайна мн. Падсямейства буйных жвачных млекакормячых (тур, бізон, зубр і пад.).
◊
Браць быка за рогі (разм.) — пачынаць дзейнічаць энергічна, з галоўнага.
|| памянш. бычо́к, -чка́, мн. -чкі́, -чко́ў, м. Быць бычку на вяровачцы (прыказка).
|| прым. бычы́ны, -ая, -ае і быча́чы, -ая, -ае.
Нораў бычачы, а розум цялячы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)