Герц ’знаўца, махляр’ (Нас.), ге́рцык ’тс’, ге́рцаць ’мантачыць, махляваць’ (Нас.). Няясна. Насовіч мяркуе, што гэта запазычанне ад яўрэяў, якія гавораць па-нямецку.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пако́н ’канец, скананне’ (Нас., Бяльк.), ’пачатак (іспакон)’ (Нас.). Ст.-рус. поконъ ’пачатак’. Да кон 3, канаць (гл.). Сюды ж пако́нішча ’могілкі’ (Бяльк.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Памага́ч ’памочнік’ (Нас., Гарэц., Янк. 1, Інстр. III), памага́чы ’тс’ (Нас., Гарэц.). Да памагаць са старажытным суф. ‑ačь (гл. SP, 1, 102).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Папіка́ць ’выказваць каму-небудзь незадавальненне, дакор; папракаць’ (ТСБМ, Нас., Грыг., Янк. 3., Сцяшк. МГ), папі́ка ’папрок’ (Нас., Гарэц., Др.-Падб.). Гл. упіка́ць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мажэ́нне 1 ’ўяўленне’, ’мара’, ’трызненне’ (Нас.). Запазычана з польск. marzenie ’тс’.
Мажэнне 2 сіла, магчымасць’ (Нас.). Да магчы́ (гл.). Іншы варыянт — маге́нне.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Матэры́зна ’брыдкія словы, мат’ (Нас.). Утворана па існаваўшаму тыпу мацяры́зна ’спадчына па мацеры’ ад слова мат (гл.). Сюды ж матэркі ’брыдкі’ (Нас.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вяндлі́на (БРС, Сцяшк. МГ), вянглі́на ’тс’ (Сцяшк. МГ, Шат., Нас.). З польск. wędlina ’тс’ (Шат.). Нас. памылкова звязваў гэта слова з вя́ліць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Альта́нка (БРС, Гарэц., Нас.), альтана ’гара, мезанін, балкон’ (Нас.) < польск. altana, altanka (Кюнэ, Poln., 40) < ням. Altane або непасрэдна з італьянскага altana.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Амо́віцца ’памыліцца ў маўленні’ (Нас.), амоўна ’асуджэнне, памылка ў маўленні’ (Нас.). Мабыць, з рус. обмолвиться, обмолвка з паралельным уплывам бел. мова (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Амя́га ’стомленасць’ (Бяльк., Гарэц., Нас., Касп.), амягнуць ’стаміцца’ (Бяльк., Гарэц., Шат.), амяглы стомлены’ (Нас., КТС), рус. омяга, омяглы стомленасць, стомлены’. Гл. мягнуць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)