Verbum

набра́цца, -бяру́ся, -бярэ́шся, -бярэ́цца; -бяро́мся, -бераце́ся, -бяру́цца; -бяры́ся; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Сабрацца ў нейкай колькасці.

Набралася поўная хата людзей.

2. чаго. Знайсці ў сабе ўнутраныя сілы, магчымасці.

Н. смеласці.

3. звычайна безас. Напоўніцца чым-н.

Набралася вады.

4. чаго. Нацярпецца, перажыць, адчуць.

Н. гора.

5. чаго. Набыць, атрымаць нешта (звычайна непрыемнае).

Н. хваробы.

6. чаго. Пераняць, навучыцца чаму-н.

Н. вопыту.

7. чаго. Запасціся, назапасіць (іншы раз з адмоўем; разм.).

Грошай не н.

8. чаго і без дап. Напіцца гарэлкі, віна (разм.).

Ды ты ўжо недзе набраўся.

|| незак. набіра́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца (да 1—4, 6 і 8 знач.).

намалаці́ць, -лачу́, -ло́ціш, -ло́ціць; -ло́чаны; зак., чаго.

1. Нарыхтаваць малацьбой.

Н. тону гароху.

2. перан. Пабіць, разбіць нейкую колькасць чаго-н. (разм.).

Колькі талерак намалацілі!

3. перан. Хутка нагаварыць чаго-н. (разм.).

|| незак. намало́чваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 знач.).

|| наз. намало́т, -у, М -ло́це, мн. -ы, -аў, м.

падыхо́д, -у, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.

1. гл. падысці.

2. Месца, па якім падыходзяць да чаго-н.

Зручны п. да ракі.

3. (перан.). Сукупнасць спосабаў, прыёмаў разгляду чаго-н., адносін да каго-, чаго-н.

Правільны п. да вырашэння нацыянальнага пытання.

Ён умее знайсці п. да кожнага чалавека.

панаця́гваць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак.

1. што. Нацягваючы, напяць усё, многае.

П. вяроўкі.

2. што. Надзець на сябе многа чаго-н., накрыцца чым-н. — пра ўсіх, многіх (разм.).

Дзеці панацягвалі на сябе коўдры.

3. чаго. Прыцягнуць, прынесці за некалькі прыёмаў вялікую колькасць чаго-н. (разм.).

П. галля.

дапя́ць, -пну́, -пне́ш, -пне́; -пнём, -пняце́, -пну́ць; -пні́; зак. (разм.).

1. да каго-чаго. Дайсці, дабрацца куды-н.

Ратуючыся, ён аж да Масквы дапяў.

2. чаго. Дамагчыся, дасягнуць чаго-н.

Яна свайго дапне.

3. Зразумець што-н.

Слухаў, слухаў, але не адразу дапяў.

|| незак. дапіна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

адба́віць, -ба́ўлю, -ба́віш, -ба́віць; -ба́ўлены; зак., што і чаго.

Аддзяліць, адліць, адсыпаць, адняць і пад. частку чаго-н., памяншаючы колькасць.

А. малака са збана.

|| незак. адбаўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

◊

Хоць адбаўляй (каго-, чаго-н.) — надта многа (разм.).

|| наз. адбаўле́нне, -я, н. і адба́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж.

адбо́й, -бо́ю, м.

1. гл. адбіць.

2. Сігнал (першапачаткова барабанны), які апавяшчае аб заканчэнні чаго-н.

А. паветранай трывогі.

3. перан. Перапынак у працы, дзеянні; спачын.

Біць (даць) адбой (таксама перан.: адмаўляцца ад свайго рашэння, думкі).

◊

Адбою няма (не будзе) ад каго-чаго (разм.) — вельмі многа каго-, чаго-н.

прыстасава́ць, -су́ю, -су́еш, -су́е; -су́й; -сава́ны; зак.

1. каго-што. Зрабіць прыгодным, прымяніць для чаго-н.

П. будынак пад клуб.

2. што і да чаго. Прымеркаваць да чаго-н. у часе.

П. паездку да свята.

|| незак. прыстасо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. прыстасава́нне, -я, н. і прыстасо́ўванне, -я, н.

стры́жань, -жня, мн. -жні, -жняў, м.

1. Прадмет прадаўгаватай формы, які звычайна з’яўляецца воссю або асновай чаго-н.

Пластмасавы с.

С. шарыкавай ручкі (напоўнены чарнільнай пастай).

2. перан., чаго. Асноўная, галоўная частка чаго-н.

С. усяго рамана — тэма народнай вайны.

|| прым. стрыжнёвы, -ая, -ае.

Стрыжнёвы громаадвод (заземлены металічны стрыжань).