Verbum

◎ Паўшчуўля́ць ’абуць’ (Ян.). З ⁺па‑ўстшаўляцьу якое, відаць, з польск. + po‑ustrzewiać ’абуць у чаравікі’ < польск. trzewik ’чаравік’. Апошняе — да прасл. červьjь ’тс’. Адносна словаўтварэння параўн. ст.-рус. въетупьни (Свъступать).

Пер (пэрь) ’пярга’ (ельск., Анох.). Відаць, з перг < пярга́ ці з первʼ < пэрва (нараўл.) ’тс’ пры ад’ідэацыі да пе́рвы(й). Параўн. аналагічна рус. пе́рша ’перхаць’ — першь ’тс’ (Даль, 3, 33).

Мхе́нішча ’месца, дзе расце мох’ (Нас.), ’месца, дзе ляжаў мох’ (слаўг., Яшк.). Відаць, не вельмі старое ўтварэнне ад прыметніка мъх‑ѣнъ ’імшаны’ (не адбыўся пераход х > ш). Да мох (гл.).

◎ Надыха́нка ’хлеб з цеста, замешанага грэцкай мукой на аржаной рошчыне’ (мядз., Нар. сл.). Відаць, да дыхаць ’падыходзіць, уздымацца (пра хлеб)’, семантычная паралель — пышка, пышны ад пыхаць (гл. Фасме, 3, 422).

На́мачы займ. ’нам’: Дарога к намачы нялёхкая была (узд., Жд. 2). Афармленне займенніка прыслоўным суфіксам ‑чы, параўн. цяпе́рачы, сё́ннячы, надоечы, відаць, у сувязі з сінтаксічнай функцыяй акалічнасці месца (к на́мачы).

Націра́ць ’змятаць з абмалочанага збожжа пустыя каласы’ (барыс., талач., Сл. ПЗБ, Шатал.). Відаць, да це́рці, націра́ць ’шараваць, шморгаць’, што адлюстроўвае тэхналогію ачысткі абмалочанага збожжа, параўн.: Мятлой націралі жыта (Сл. ПЗБ).

Вурзець ’павольна ісці, плесціся’ (Янка Купала, Ванк. дыс.). Няясна; магчыма, звязана з ву́рзаць ’хлябтаць, сёрбаць’ або з ву́рда ’буркаўка, вяртушка’, тады зыходная форма была б *вурдзець ’куляцца, бурчаць’, відаць, гукапераймальнае.

*Вы́баўкнуць, вы́бовкнуты ’вынырнуць’ (пін., Нар. лекс.). Да бо́ўкнуць ’упасці ў ваду’; сюды ж, відаць, і драгіч. вы́бовчаный ’выпучаны’, якое Клімчук (Бел.-укр. ізал.) звязвае з карп. бовчь ’паглыбленне ў рацэ’.

Вы́бздыкнуць, ву́бздыкнуць ’раптоўна выскачыць (пра вяроўку з рук і пад.)’ (КСТ), ву́біздыкнуцца ’вырвацца’ (КСТ). Відаць, ад гукапераймальнага бздык! (біздык!), параўн. польск. bzdęk, якія служаць для перадачы раптоўных рухаў і гукаў.

Атру́та. Рус. дыял. отру́та, атру́та, укр. отру́та ’тс’. Рускае дыялектнае, відаць, з беларускай, украінскай. Ст.-бел. отрута (Анічэнка, Праблемы філал., 11). Утворана як аддзеяслоўны бязафіксны назоўнік ад дзеяслова атруціць (гл.).