БЕТОНАЎКЛА́ДЧЫК,

машына для размеркавання, дазіравання, ушчыльнення бетоннай сумесі, аддзелкі пакрыцця, якое ўкладваецца на аснову дарогі, аэрадрома і інш. Бываюць гусенічныя, аснашчаныя слізгальнымі формамі (для ўтварэння кантаў пакрыцця) і аўтам. сістэмамі кіравання рухам і падтрымлівання зададзенага профілю, і колавыя, якія выкарыстоўваюць для ўтварэння пакрыцця зборную апалубку (рэйка-форма). Шырыня паласы 3,5—7 м, прадукцыйнасць 40—50 м³/гадз. Для вырабу зборных бетонных і жалезабетонных канструкцый выкарыстоўваюцца бетонаўкладчыкі са стужачнымі, вінтавымі, вібралатаковымі сілкавальнікамі і інш. Сусв. вядомасць маюць бетонаўкладчыкі вытворчасці ЗША, Германіі.

т. 3, с. 130

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ГЕВЕ́ЛІЙ

(лац. Hevelius) Ян (28.1.1611, г. Гданьск, Польшча — 28.1.1687),

польскі астраном, заснавальнік селенаграфіі. Стварыў першыя падрабязныя карты Месяца (у творы «Селенаграфія, або Апісанне Месяца», 1647), адкрыў аптычную лібрацыю Месяца, фазы Меркурыя. Склаў першы сістэматычны агляд усіх назіраных камет, каталог становішчаў 1564 зорак. Адкрыў 4 каметы, вылучыў 11 новых сузор’яў. Вырабляў секстанты, квадранты без оптыкі (для дакладных вымярэнняў), рэфрактары даўжынёй да 70 м («паветраныя трубы»). Пабудаваў абсерваторыю ў Гданьску, якую апісаў у творы «Нябесная машына» (1673).

Літ.:

Еремеева А.И. Выдающиеся астраномы мира. М., 1966.

т. 5, с. 130

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

вы́ехаць, -еду, -едзеш, -едзе; -едзем, -едзеце, -едуць; -едзь; зак.

1. Паехаць, адправіцца з аднаго месца ў другое.

В. з горада.

В. з варот.

2. Едучы, з’явіцца дзе-н.

В. на лясную паляну.

З-за вугла выехала машына.

3. Пакінуць адно месца жыхарства, пераехаўшы на другое.

Жыхары выехалі.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Плаўна вываліцца, выпасці (разм.).

Пакет выехаў з рук.

5. перан., на кім-чым. Выкарыстаць для сваёй выгады чыю-н. працу, якія-н. акалічнасці (разм., неадабр.).

В. на памочніку.

В. на акалічнасцях.

|| незак. выязджа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. вы́езд, -у, М -дзе, м. (да 1—3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

церабі́ць, цераблю́, цярэ́біш, цярэ́біць; цярэ́блены; незак.

1. што. Ачышчаць ад хмызняку (лес).

2. Абчышчаць ад бацвіння, карэньчыкаў і пад. (гародніну).

Ц. буракі.

3. што. Абсякаць галіны, сучча з паваленых дрэў.

4. што. Вылузваць, выкалупваць, лушчыць што-н.

Вавёрка церабіла шышкі.

5. што. Чысціць дзюбай пер’е (пра птушак).

6. што. Торгаць, тузаць, перабіраць пальцамі што-н.

Ц. канцы хусткі.

7. перан., каго (што). Надакучаць пытаннямі, просьбамі (разм.).

8. што. Вырываючы з коренем, убіраць машынай з поля (лён, каноплі).

|| зак. вы́церабіць, -блю, -біш, -біць; -блены (да 1 і 8 знач.).

|| наз. церабле́нне, -я, н.

|| прым. церабі́льны, -ая, -ае (да 8 знач.).

Церабільная машына.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

друка́рскі Drúck(er)-, Búchdruck(er)-, typográfisch [typográphisch]; gedrúckt (надрукаваны);

друка́рская машы́на Drúckmaschine f -, -n;

друка́рская праду́кцыя Druckerzeugnisse pl;

друка́рская фа́рба Drúckfarbe f -, -n, Drúckerschwärze f - (чорная);

друка́рскае майстэ́рства Búchdruckerkunst f -, Typografie, Typographíe [-fi:] f -;

друка́рскі а́ркуш Drúckbogen m -s, pl - і -bögen

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

пад’ёмны Hébe-;

пад’ёмны кран тэх Hébekran m -(e)s, -e і -kräne, Kran m;

пад’ёмныя механі́змы Hébezeuge pl, Hébevorrichtungen pl;

пад’ёмная машы́на горн Fördermaschine f -, -n;

пад’ёмная сі́ла ав Trág kraft f -, Áuftrieb m -(e)s;

пад’ёмны мост Zúgbrücke f -, -n

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

саніта́рны Hygi¦éne-, Sanitäts-; sanitär;

саніта́рнае абсталява́нне sanitäre Éinrichtungen pl;

саніта́рная машы́на Kránkenwagen m -s, -;

саніта́рны самалёт Sanitätsflugzeug n -s, -e;

саніта́рны ўра́ч Hygi¦éne¦inspektor m -s, -tóren;

саніта́рны нагля́д Hygi¦eneaufsicht f -, Hygi¦éne¦inspektion f -;

саніта́рная су́мка Verbándtasche f -, -n;

саніта́рныя пра́вілы Hygi¦énebestimmungen pl

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

праязджа́ць несов.

1. в разн. знач. проезжа́ть;

машы́на ~джа́е ў гадзі́ну шэсцьдзяся́т кіламе́траў — маши́на проезжа́ет в час шестьдеся́т киломе́тров;

я не́калі тут ~джа́ў — я когда́-то здесь проезжа́л;

п. свой прыпы́нак — проезжа́ть сво́ю остано́вку;

2. (о лошади) прое́зживать

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

буксі́р, ‑а, м.

1. Канат або стальны трос, пры дапамозе якога адно судна можа цягнуць за сабой другое або машына машыну. Адзін за адным ішлі кацеры, цягнучы на буксірах гружаныя баржы. Лупсякоў.

2. Судна, прызначанае для перацягвання несамаходных суднаў, плытоў. Запляскалі лопасці буксіра, выпрастаўся, напяўся трос, і пантон стаў паволі адыходзіць ад берага. Мележ. Маленькі буксір падцягнуў карабель да прычала. Шамякін.

•••

Браць на буксір гл. браць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дамча́ць і даімча́ць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак.

Разм.

1. каго-што. Вельмі хутка давезці, даставіць да якога‑н. месца. — Ну, цяпер трымайцеся, я мігам дамчу вас у Забалоцце. Скрыпка. Машына спачатку адвезла начальніка, а тады ўжо і самога Сашку даімчала да яго новай кватэры. Чорны.

2. Тое, што і дамчацца, даімчацца. Стаеннік шпарка даімчаў да Старыцы і спыніўся на ўскраіне яе ля дома Ваўчка. Хадкевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)