Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
English
[ˈɪŋglɪʃ]1.
adj.
анге́льскі, англі́йскі
2.
n.
1) анге́льцы coll., англіча́не
2) анге́льская мо́ва
in English — па-анге́льску
English-speaking — англамо́ўны
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Атра́мант ’чарніла’ (БРС: устар., Нас., Шпіл., Касп., Шн. і інш.). Укр.атра́ме́нт, польск., славац.atrament ’тс’. Фіксуецца з 1710 (Булыка, Запазыч.); з лац.atramentum (Вясноў, Праблемы філал., 30); паводле Булыкі — праз польскую. У новы час на ўжыванне беларускага слова ўплывала польская мова: у савецкі час гэты дублет паступова знікае (Шакун, Гісторыя, 285).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Га́ка ’лапата для копкі бульбы’ (Сцяшк. МГ, Сцяц.). У гэтым жа значэнні ўжываецца і форма гак (Сцяц.). Лічыцца словам таго ж паходжання, што і гак1, г. зн. запазычаннем з ням. мовы (с.-в.-ням.hāke, hāken), дзе значэнне ’плуг’ добра засведчана. Пасрэднікам пры запазычанні магла быць польск.мова (параўн. Слаўскі, 1, 393).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
крыні́ца, ‑ы, ж.
1. Натуральны выхад падземных вод на паверхню зямлі. Вуглякіслыя крыніцы. Мінеральныя крыніцы. Серавадародныя крыніцы.// Вадаём, які ўтвараецца на месцы выхаду падземных натуральных вод. Набраць вады ў крыніцы. □ Коціцца, ўецца далінкай крыніца, Б’ецца, плюскоча ў каменнях вадзіца.Купала.
2.перан.; чаго. Тое, з чаго бярэцца, чэрпаецца што‑н.; тое, што дае пачатак чаму‑н., служыць асновай для чаго‑н. Крыніца багацця. Крыніца радасцей. □ Народная, жывая мова, яе каларытная фразеалогія з’яўляюцца асноўнай крыніцай моўных сродкаў пісьменніка.Адамовіч.Прызнанне жыцця крыніцай мастацтва — асноўны прынцып рэалізму.У. Калеснік.
3.Спец. Пісьмовыя помнікі, дакументы, на аснове якіх пішуцца навуковыя даследаванні. Літаратурныя крыніцы.
•••
Біць крыніцайгл. біць.
Жывая крыніца — пра тое, што існуе ў сваім першапачатковым, натуральным стане. Стыхія народнай творчасці з дзіцячых гадоў акружала Самуіла Плаўніка, а беларуская мова яму была вядома з жывых крыніц.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Бамбу́к. Рус.бамбу́к, укр.бамбу́к. Слова, вядомае ў многіх мовах (англ.bamboo, франц.bambou, гал.bamboe, ісп.bambú, ням.Bambus і г. д.). Першакрыніца — інданезійская мова. Фасмер, 1, 120; Локач, 18; Клюге, 47; падрабязна MESz, 1, 235. Паводле Шанскага, 1, Б, 30, непасрэднае запазычанне з новалац.Bambuc (там і іншае тлумачэнне некаторых дэталей запазычання).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Каба́к1 ’карчма’ (КТС). Крыніца — рус.літар.мова, куды слова запазычана або з н.-ням.дыял. форм тыпу kabacke, kaback ’халупа’ або з усходу; агляд меркаванняў гл. Фасмер, 2, 148.
Каба́к2 ’гарбуз’ (Мат. Гом.). Пранікненне з суседніх рускай або ўкраінскай моўных тэрыторый, дзе кабак, кабачок — адзін з відаў расліны Cucurbita. Параўн. кабачок (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мі́ля ’дарожная мера даўжыні’ (ТСБМ, Бес., Федар. 6, Янк. БП, Яруш.), ст.-бел.миля ’міля’ (XV ст.), якая ў ВКЛ абазначала 7,798 км (БелСЭ, 7), запазычана са ст.-польск.mila < ст.-в.-ням.mīla < лац.mille (passum) ’тысяча двайных крокаў’ (Чартко, Бел. лінгв. зб., 152; Жураўскі, Бел. мова, 63; Булыка, Лекс. запазыч., 154; Васэрцыер, 150).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Турнэ́пс ‘рэпа, Brassica rapa L.’ (Кіс.), ‘кармавая рэпа, Brassica rapa rapifera’ (ТСБМ, Некр. і Байк.), турне́пс, турнэ́т ‘тс’ (Сл. ПЗБ), турнэ́пчык памянш. ‘тс’ (віл., Лір. бел. вяселля), турне́псіна ‘адна расліна або плод турнэпса’ (Юрч. Вытв., Мова Сен.). Запазычанне з англ.turnips мн. л. ‘рэпа’: Swedish turnips ‘турнэпс’ праз польск.turneps, turnep або рус.турне́пс ‘тс’.