нарма́льны, ‑ая, ‑ае.
1. Які адпавядае нормам. Нармальны атмасферны ціск. Нармальныя памеры. // Звычайны, прывычны. Нармальная работа. □ Вестка [пра забойства Юркевіча] выбіла .. [Любу] з нармальнай каляіны штодзённасці. Мурашка. // Натуральны. Нармальны колер скуры. // Разм. Такі, як трэба; добры. Ад лагера да Кромані па нармальнай дарозе не больш дваццаці кіламетраў. Брыль.
2. Псіхічна здаровы. Нармальны чалавек. Прызнаць нармальным.
[Ад лац. normalis — прамалінейны.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
atmosferyczny
atmosferyczn|y — атмасферны;
ciśnienie ~e — атмасферны ціск;
opady ~e — атмасферныя ападкі
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
гіпатэнзі́ўны
(ад гіпа- + лац. tensio = напружанне)
які зніжае артэрыяльны ціск (напр. г-ыя сродкі ў фармакалогіі).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
о́смас
(гр. osmos = штуршок, ціск)
павольнае прасочванне растваральніку ў раствор праз тонкую перапонку, якая пакрывае раствор.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
энта́льпія энтальпі́я
(ад гр. enthalpo = награваю)
тэрмадынамічная функцыя, роўная суме ўнутранай энергіі і здабытку аб’ёму на ціск.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
паду́шка, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак, ж.
1. Зашыты з усіх бакоў чахол, набіты пер’ем, пухам, паралонам ці іншым мяккім матэрыялам, які падкладваюць пад галаву.
Пуховая п.
2. Тое, што з’яўляецца апорай чаго-н., прымае на сябе ціск, трэнне і пад. (спец.).
П. механізма.
○
Кіслародная падушка — медыцынскі прыбор у выглядзе падушкі, якая змяшчае кісларод.
|| памянш. паду́шачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж. (да 1 знач.).
Падушачкі пальцаў (перан.).
|| прым. паду́шачны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
БЕРНУ́ЛІ ЎРАЎНЕ́ННЕ ў гідрааэрамеханіцы, ураўненне, што звязвае скорасць і ціск у патоку несціскальнай ідэальнай вадкасці пры ўстойлівым цячэнні. Выражае энергіі захавання закон для адзінкі аб’ёму рухомай вадкасці. Мае выгляд: ρυ2/2 + p + ρgh = const, дзе v — скорасць вадкасці са шчыльнасцю ρ, р — ціск у ёй на вышыні h ад нулявога ўзроўню, g — паскарэнне свабоднага падзення. Выведзена Д.Бернулі ў 1738. Абагульненае Бернулі ўраўненне выкарыстоўваецца ў гідраўліцы пры разліках цячэння вадкасцяў і газаў у трубаправодах; у машынабудаванні — пры разліках кампрэсараў, турбін і інш.
т. 3, с. 121
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
nadciśnienie
н.
1. фіз. звышціск;
2. мед. гіпертанія;
nadciśnienie krwi — павышаны крывяны ціск
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
zniżać
незак. зніжаць; паніжаць;
zniżać ciśnienie — паніжаць ціск;
zniżać głos — паніжаць (суцішаць) голас
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
ВЫПАРЭ́ННЕ,
працэс пераходу рэчыва з вадкага ці цвёрдага стану ў газападобны (пару). Адрозніваюць выпарэнне фізічнае (з паверхні вады, снегу, лёду, глебы) і выпарэнне біялагічнае — транспірацыю. Пад выпарэннем разумеюць параўтварэнне на свабоднай паверхні вадкасці ў выніку цеплавога руху яе малекул пры т-ры, ніжэйшай за т-ру кіпення. Велічыня выпарэння вымяраецца ў выпаральніках (у міліметрах таўшчыні слоя выпаранай вады з вызначанай плошчы).
У замкнёнай сістэме пры пастаяннай т-ры з часам устанаўліваецца раўнаважны ціск (ціск насычанай пары), які адпавядае роўнасці патокаў малекул, якія выпарваюцца і вяртаюцца ў вадкасць з пары (кандэнсацыя). Ціск насычанай пары вызначаецца толькі т-рай і павялічваецца з яе павышэннем. Калі ціск насычанай пары становіцца роўны знешняму ціску, выпарэнне пераходзіць у кіпенне. Выпарэнне цвёрдых цел наз. сублімацыяй або ўзгонкай. Выкарыстоўваюць у прам-сці пры ачыстцы рэчываў, сушцы матэрыялаў, раздзяленні вадкіх сумесей, кандыцыяніраванні паветра; у абаротных сістэмах водазабеспячэння прадпрыемстваў (выпарнае ахаладжэнне вады). Гл. таксама Выпарванне.
Выпарэнне — адзіная форма перадачы вады з паверхні Зямлі ў атмасферу; забяспечвае кругаварот вады на Зямлі. На тэр. Беларусі сярэднегадавое выпарэнне з паверхні глебы 475—575 мм, з воднай паверхні за бязлёдастаўны перыяд 520—700 мм.
т. 4, с. 317
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)