Ка́ры 1 ’воз, вялікія калёсы для перавозкі грузаў’ (ТСБМ, Касп., Сл. паўн.-зах., Шатал., КЭС, лаг; Сцяшк., Некр., Сцяшк. МГ, Кліх, З нар. сл.), ’кароткія сані для перавозкі бярвенняў’ (ТСБМ, Янк. Мат., Нар. сл., Жыв. сл., Бяльк., Шатал., КЭС, лаг.). Відавочна, з лацінскай крыніцы (лац. carro ’воз’), але час і напрамак запазычання няясны. Форма Pluralia tantum, магчыма, па аналогіі з калёсы (гл.). Тады кары як назва калёсаў першасная.

Ка́ры 2 ’чорны, цёмны (аб вачах)’, як і ўкр. карий, рус. карий ’тс’, запазычанне з тур. kara ’чорны, цёмны’ (Бернекер, 488, Слаўскі, 2, 91).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

бор ​1, ‑у, М у бары; мн. бары, ‑оў; м.

Стары густы сасновы лес, які расце на высокім месцы. Векавы бор. Цёмны бор. □ Верасы пад лісцем спалі, Бор зялёны гнуўся, Недзе пелі ў цёмнай далі Журавы ды гусі. Купала. Бягу думкай у край далёкі, У лес цёмны, у бор высокі. Цётка.

•••

Карабельны бор — высокі, прыгодны для суднабудавання, сасновы бор.

бор ​2, ‑у, м.

Хімічны элемент, які ўваходзіць у састаў многіх мінералаў. Бор і яго спалучэнні прымяняюцца ў ядзернай тэхніцы, а таксама ў медыцыне і сельскай гаспадарцы.

[Ад лац. borax.]

бор ​3, ‑а, м.

Стальны свердзел, які ўжываецца ў зубалячэбнай справе.

[Ад ням. Bohrer — свердзел.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сляпа́к, слепака, м.

Разм. зневаж.

1. Сляпы чалавек. / у перан. ужыв. Бедны мы і цёмны, Ходзім слепакамі. Колас. А на фронце .. хто быў смелы? Не той, хто пер на ражон, як сляпак, а той, хто адолеў у сабе страх і рабіў, што трэба... Місько.

2. перан. Чалавек, які чаго‑н. не заўважае, якога ашукалі ў чым‑н. Не веру ў фокуснікаў цуды.., Што ў ход пускаюць хітра ўсюды Туман на цёмных слепакоў. Купала. // Цёмны, неадукаваны чалавек. — Вучыся, ёлуп, — зрывістым ад захаплення голасам крычаў Ржашэўскі. — Вучыся, сляпак! Вучыся, доўбня! Караткевіч.

3. Тое, што і сляпыш.

4. Тое, што і сляпень.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

dark​2 [dɑ:k] adj.

1. цёмны;

grow/get/become dark цямне́ць, змярка́цца, суто́ньвацца;

It is pitch dark. Цёмна хоць во́ка вы́калі.

2. цёмны (пра колер); сму́глы

3. змро́чны; пану́ры

4. незразуме́лы, няя́сны

5. сакрэ́тны, та́йны, невядо́мы

6. неадукава́ны, бескульту́рны

7. дрэ́нны, благі́;

dark deeds/thoughts благі́я ўчы́нкі/ду́мкі

♦

a dark horse чалаве́к, пра яко́га ма́ла ве́даюць і які́ можа здзіві́ць;

keep smth. dark BrE, infml трыма́ць што-н. у сакрэ́це; уто́йваць

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

неве́жественный не́вуцкі; (необразованный) неадукава́ны; (некультурный) некульту́рны; (несведущий) недасве́дчаны; (тёмный) цёмны;

э́то неве́жественно гэ́та не́вуцтва;

неве́жественное отноше́ние не́вуцкія (некульту́рныя) адно́сіны;

неве́жественный челове́к не́вук;

неве́жественные лю́ди не́вукі.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

алёс, алёсу і альсу, м.

Абл. Нізкі заліўны луг; зарослая хмызняком або трысцём нізіна; забалочанае месца. Побач з дарогай ляжаў цёмны дрымучы алёс. Там сярод дрэў угадваліся лаза, чарот і зялёныя завадзі. Ракітны. Нялёгка дарогаю гэтай ісці, Па алёсах глухіх, у высокім трысці. Зарыцкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

лесаві́к, ‑а, м.

Разм.

1. Чалавек, які звычайна жыве ў лесе, займаецца лясным промыслам, паляваннем. [Стары Міхайла], спрадвечны лесавік, не можа бачыць замест гордых і прыгожых дрэў — голыя пні. Кучар.

2. Лясун. Колькі казак расказвалі [Васілінцы] пра густы цёмны лес! Там водзяцца лесавікі, што хапаюць непаслухмяных дзяцей. Ус.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пагарачы́цца, ‑чуся, ‑чышся, ‑чыцца; зак.

1. Выказаць залішнюю раздражнёнасць, нервовасць, гарачнасць. [Міканор] тут жа сам адчуў, што перагнуў, пагарачыўся лішне, але не паказаў нікому гэтага. Мележ.

2. Праявіць паспешлівасць. Унутраны голас падказвае, што .. [партызаны] пагарачыліся, не варта было звечара кідацца сюды, У цёмны мокры лес. Навуменка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

dúnkel

a

1) цёмны; змро́чны

2) таямні́чы, невядо́мы

dúnkle Pläne áushecken — выно́шваць злачы́нныя пла́ны

3) глухі́, невыра́зны (гук)

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

cheerless

[ˈtʃɪrləs]

adj.

1) марко́тны, тужлі́вы, су́мны

2) змро́чны, цёмны, пану́ры, хму́рны, непрыве́тны

cheerless landscape — пану́ры, непрыве́тны краяві́д

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)