ско́расць, -і, мн. -і, скарасце́й, ж.
1. Ступень хуткасці руху, якога-н. дзеяння.
Вялікая с. у машыны.
С. выканання даручэння.
С. бегу.
2. Ступень хуткасці дастаўкі грузаў (спец.).
Пасажырская с.
3. У механіцы: адносіны пройдзенага целам шляху да адпаведнага прамежку часу (спец.).
Сярэдняя с.
Раўнамерная с.
|| прым. ско́расны, -ая, -ае і скарасны́, -а́я, -о́е (да 1 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кампле́кцыя
(лац. complexio = сувязь, злучэнне)
склад цела чалавека (напр. поўная к., сярэдняя к.).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
мі́тэльшпіль
(ням. Mittelspiel)
сярэдняя стадыя шахматнай або шашачнай партыі, паміж дэбютам і эндшпілем.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Семіна́рыя гіст. ‘сярэдняя спецыяльная (звычайна — духоўная) навучальная ўстанова’ (ТСБМ, Некр. і Байк.). Ст.-бел. семинариумъ, семинария, сыминарыумъ запазычана з польск. seminarium ‘тс’ < лац. seminarium (Булыка, Лекс. запазыч., 167), першапачаткова ‘месца пасадкі, школка’, ад semen ‘семя’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
middle1 [ˈmɪdl] n. сярэ́дзіна; сярэ́дняя ча́стка;
in the middle of the room пасярэ́дзіне пако́я;
in the middle of the night сяро́д но́чы
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
імбецы́льнасць
(ад імбецыльны)
псіхічная недаразвітасць, сярэдняя ступень разумовай адсталасці (алігафрэніі) паміж ідыятыяй і дэбільнасцю
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Спецыяльная адукацыя, гл. Вышэйшая адукацыя, Сярэдняя спецыяльная адукацыя, Прафесійна-тэхнічная адукацыя
Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)
сярэ́дні
1. Míttel-, míttler;
жанчы́на сярэ́дняга ро́сту éine míttelgroße Frau;
2. (узяты ў сярэднім) Míttel-, Dúrchschnitts-, dúrchschnittlich;
сярэ́дняя велічыня́ [лі́чба] матэм., эк. Míttelwert m -es, -e, Dúrchschnittsgröße f -, -n; Dúrchschnittszahl f -, -en;
сярэ́дняя гадзі́нная ху́ткасць фіз. Stundéngeschwindigkeit f -;
сярэ́днія да́ныя Míttelwerte pl, Dúrchschnittswerte pl, Dúrchschnitte pl;
сярэ́дні ўзрост Dúrchschnittsalter n -s;
3. разм. (пасрэдны) míttelmäßig; mäßig;
сярэ́дні па́лец Míttelfínger m -s, -;
сярэ́дняе ву́ха анат. Míttelohr n -(e)s;
сярэ́дняя шко́ла Míttelschule f -, -n; Óberschule f;
сярэ́дняя адука́цыя пед. Míttelschulbildung f -;
сярэ́днія вякі́ гіст. Míttelalter n -s
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
◎ Кучу́к 1 ’страўнік’ (Сл. паўн.-зах.). Параўн. куцюк (гл.).
◎ Кучу́к 2 ’качаня’ (Сцяшк.). Да качук (гл. качка).
◎ Кучу́к 3 ’сярэдняя частка невада’ (Тарн., Studia). Да *ку- цюк «*кут‑юк). Параўн. укр. кутець ’частка венцера, сеці’, рус. кутец ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
інстыту́т, -а, М -ту́це, мн. -ы, -аў, м.
1. Назва вышэйшых навучальных і навуковых устаноў.
Педагагічны і.
Навукова-даследчы і.
2. У дарэвалюцыйнай Расіі: сярэдняя навучальная ўстанова закрытага тыпу для жанчын дваранскага паходжання.
І. шляхетных дзяўчат.
3. Сукупнасць прававых норм у якой-н. сферы грамадскіх адносін, пэўная форма грамадскай арганізацыі.
І. сям’і і шлюбу.
|| прым. інстыту́цкі, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)