deviate
[ˈdi:vieɪt]
v.
1) адыхо́дзіць, адхіля́цца (ад кіру́нку, пра́ўды)
2) адступа́цца (ад пля́ну, пра́віла)
3) заваро́чваць (з даро́гі); адхіля́ць
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Пана́трыць ’узяць за правіла рабіць што-н. дрэннае (пра чалавека, жывёлу)’ (Янк.), ’прызвычаіцца’ (Сцяшк. Сл.). Няясна. У якасці параўнаўчага матэрыялу можна прывесці толькі польск. дыял. ponatrzać ’паўтараць у гневе адно і тое ж’. Прымаючы пад увагу семантыку чэш. dotěrný ’надакучлівы, назойлівы’, якое з’яўляецца вытворным ад terti (церці) (Махэк₂, 658 і наст.), відаць, бел. і польск. словы магчыма звязаць з гэтым коранем.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пу́ркаць ’пырскаць’ (лід., Сл. ПЗБ). Гукапераймальнае, параўн. “звонкі” варыянт пу́ргаць (гл.); сюды ж іранічнае пурка‑ вэтка ’матацыкл’ (лун., Сл. Брэс.); не выключана сувязь з літ. purkšti ’пырскаць; фыркаць’, якое, улічваючы лінгвагеаграфію, магло быць крыніцай запазычання. Аднак параўн. прасл. *рьгка(і, якое Трубачоў (Зб. памяці Талстога, 1, 312) ставіць у адзін рад з аднакарэннымі, як правіла пашыранымі, дзеяслоўнымі асновамі *рык‑, *рыІ-, *pьrsk‑ ’пырскаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Стату́т ‘кодэкс, звод законаў’, ‘звод правілаў, палажэнняў’ (ТСБМ, Стан., Гарэц.), ‘перашкода, супынак’ (Нас.), ста́тут ‘аснова дзейнасці арганізацыі, таварыства і інш.’ (Байк. і Некр.), ст.-бел. статутъ ‘кодэкс, звод законаў’. Запазычана праз польск. statut ‘тс’ (параўн.: “ustawy… łacińskim językiem pisane, statutami zowią”, Варш. сл., 6, 406) або непасрэдна з лац. statutum ‘правіла’, першапачаткова ‘тое, што ўстаноўлена’ (ад statuere ‘паставіць, учыніць’, роднаснага *stati, гл. стаць).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
альтэрна́нс
(фр. altemance, ад лац. altemare = чаргаваць)
правіла чаргавання рыфмаў у класічным французскім і ўсходнеславянскім вершаскладанні: сумежныя мужчынскія і жаночыя канчаткі павінны быць звязаны рыфмай.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
кананіза́цыя
(с.-лац. canoliizatio, ад гр. kanonizo = падпарадкоўваю правілу)
1) залічэнне каго-н. царквою ў святыя;
2) перан. узаконьванне, ператварэнне якога-н. правіла ў абавязковае.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
канані́чны
(лац. canonicus, ад гр. kanon = норма, правіла)
1) які з’яўляецца канонам; прызнаны царквой у якасці свяшчэннага пісання;
2) перан. цвёрда ўстаноўлены, прыняты за ўзор.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Наґо́ґа ’капрызны чалавек’, наг̌о́г̌ытыся ’капрызіць’ (драг., Нар. сл.), параўн.: міргай сабе, кулацкая нагога (Барадулін), сюды ж, магчыма, укр. нагого́шитися ’надзьмуцца, натапырыцца’. Экспрэсіўнае аддзеяслоўнае ўтварэнне з характэрнай рэдуплікацыяй каранёвага элемента, параўн. нафуфы́рыцца, надудоніцца і пад., у аснове якога ляжаць, як правіла, гукаперайманні ці іранічныя ўтварэнні накшталт т. зв. дзіцячых слоў тыпу бу́ба, му́ма, вова і інш., параўн. польск. gogo ’франт, моднік, пуставаты і лянівы чалавек’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
фармулява́ць
(польск. formulować, ад лац. formula = форма, правіла, палажэнне)
коратка і дакладна выражаць якую-н. думку, рашэнне (напр. ф. вынікі назіранняў).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
regulation1 [ˌregjuˈleɪʃn] n.
1. пра́віла, стату́т;
There are too many rules and regulations governing small business. Існуе занадта многа розных норм і правіл для кіравання малым бізнесам.
2. рэгулява́нне, упарадко́ўванне;
government regulation дзяржа́ўнае ўпара́дкаванне
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)