рыс, ‑у, м.
Расліна сямейства злакавых, якая вырошчваецца на спецыяльным затопленым полі ў краінах з цёплым кліматам. // зб. Белае прадаўгаватае зерне гэтай расліны як харчовы прадукт.
[Ад грэч. oryza.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
інду́кцыя, -і, ж. (спец.)
1. Спосаб разважання і метад даследавання ад прыватных фактаў да агульных вывадаў; проціл. дэдукцыя (кніжн.).
2. Узбуджэнне электрычнага току ў якім-н. правадніку пры руху яго ў магнітным полі або пры змяненні вакол яго магнітнага поля.
3. Узаемадзеянне працэсаў узбуджэння і тармажэння ў нервовай сістэме, пры якім узнікненне аднаго працэсу выклікае развіццё другога, процілеглага.
Закон узаемнай індукцыі нервовых працэсаў.
|| прым. індукцы́йны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
спатка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., каго-што.
1. Убачыць, ідучы насустрач або прыйшоўшы куды-н.
С. аднавяскоўца ў горадзе.
2. Выйсці прывітаць каго-н., прыняць.
С. гасцей ля веснічак.
3. Дачакацца наступлення, з’яўлення, надыходу і пад. чаго-н.
С. світанне ў полі.
4. Спасцігнуць каго-н., надарыцца каму-н.
Спаткала яго нейкае ліха.
|| незак. спатыка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. спатка́нне, -я, н. (да 1—3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Unus vir nullus vir
Адзін чалавек ‒ ніякі чалавек/нічога не значыць.
Один человек ‒ никакой человек/ничего не значит.
бел. Адзін у полі не воін. Адзін дуб у полі ‒ то не лес.
рус. Один в поле не воин. Один солдат ‒ не полк. Один в море не рыбак. Одно дерево ‒ не тёмный лес. Один сын ‒ не сын, два сына ‒ полсына, три сына ‒ сын. Один и у каши загинешь. Один палец не кулак.
фр. Homme seul est viande à loup (Один человек ‒ это мясо для волка).
англ. Two heads are better than one (Две головы лучше одной).
нем. Ein Mann ist kein Mann (Один человек ‒ не человек). Einer ist keiner (Один ничего не значит).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
здрасава́ць, ‑сую, ‑суеш, ‑суе; зак., што.
Разм. Тое, што і здратаваць. Разоў пяць губляў авечкі, Шкоды ў полі нарабіў, Здрасаваў шнуроў тры грэчкі, Вератнік аўса прыбіў. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зага́дны, ‑ая, ‑ае.
Які выражае загад. Загадны жэст. □ У полі стрэлы сціхлі, чулася толькі фырканне матораў, ляскат гусеніц ды загадныя воклічы. Мележ.
•••
Загадны лад гл. лад 2.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бля́мкнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
Аднакр. да блямкаць. У полі за вёскай блямкнуў тры разы падрад звон. Галавач. Рыпнулі ў хаце дзверы. Блямкнула клямка. І ўсё. Кавалёў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
во́йтаўна, ‑ы, ж.
1. Дачка войта.
2. Гераіня беларускіх народных песень-балад. Войтаўна гіне не на полі бою, а пры спробе пераплысці з войскам сіняе мора. Ліс.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кру́шня, ‑і, ж.
Абл. Куча камення. Яшчэ ў дзяцінстве .. [Лабановіч] любіў сядзець на кучы камення ў полі (гэта куча называлася крушня), слухаць і пазіраць, што адбываецца навокал. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лабагрэ́йка, ‑і, ДМ ‑рэйцы; Р мн. ‑рэек; ж.
Самая простая жняярка з ручным скідваннем зжатай збажыны. А ў полі жніўным лабагрэйка Плыве па хлебнаму прыволлю. Калачынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)