gruchot, ~u

м.

1. грукат, грук;

2. старызна, хлам, разваліна;

stary gruchot — старая разваліна; стары корч (пень)

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

шво́ран, ‑рна, м.

Жалезны стрыжань, які з’яўляецца вертыкальнай воссю перадка павозкі або паваротнай часткі лакаматыва, аўтамабіля і пад., што забяспечвае паварот на хаду. Конь звярнуў з дарогі, усцягнуў калёсы на пень, сарваў са шворна цялежкі і пакінуў драбіны з Петрусём сярод лесу. Колас. Падгоняць пад кузню благія калёсы — Атосы на гора, Пакрыўлены шворан, Разбіты драбіны Ды колы без шынаў. Броўка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

касі́цца I несов., возвр., страд. (поддаваться кошению) коси́ться;

ро́сная трава́ до́бра ко́сіцца — роси́стая трава́ хорошо́ ко́сится

касі́цца II несов. (становиться косым) коси́ться

касі́цца III несов., прям., перен. коси́ться;

ко́ні касі́ліся на прыдаро́жны пень — ло́шади коси́лись на придоро́жный пень;

нача́льнік касі́ўся на яго́ за яго́ ўчы́нкі — нача́льник коси́лся на него́ за его́ посту́пки

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Пру́глічка ’драўляны падгалоўнік у ложку’ (рас., Шатал.). Паводле Лаўчутэ (Балтизмы, 126), паколькі слова не этымалагізуецца на славянскай глебе і ягоны арэал блізкі да балтыйскага, яно магло быць запазычана з балтыйскіх моў; параўн. літ. brūklỹs ’тоўстая палка, кавалак дрэва’, лат. sprũngulis ’маленькі круглы адрэзак дрэва; палка, пень’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пяне́ўе ’маладое пер’е, адросткі пер’яў пасля лінькі’ (Жд. 2; кам., ЛА, 1), пяне́ўя ’тс’ (віл., Сл. ПЗБ; мсцісл., З нар. сл.), пнеўе ’тс’ (ЛА, 1). Зборны назоўнік ад пень (гл.), параўн. пні ’адросткі пер’яў’ (ЛА, 1), пену́шкі (піну́шкі) ’пачаткі росту пер’я ў птушак’ (Бяльк.) і пад.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

жылава́ты разг.

1. жи́листый;

~тае мя́са — жи́листое мя́со;

~тая шы́я — жи́листая ше́я;

2. (с неравными слоями) жилова́тый;

ж. корч — жилова́тый пень;

3. (худощавый) жи́листый; сухопа́рый

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

stool

[stu:l]

1.

n.

1) усло́н -а m., зэ́даль -ля m.; сто́лак, сто́лачак -ка m., табурэ́тка f.

2) Med. стул -у m., спаражне́ньне n.

3) ко́рань або́ пень, які́ пуска́е па́расткі

2.

v.i.

пуска́ць па́расткі

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

адшчапі́цца, ‑шчэпіцца; зак.

1. Адкалоцца, аддзяліцца. Трэска лёгка адшчапілася.

2. перан. Адысці, адступіцца ад каго‑, чаго‑н. [Пракоп].. чужы для ўсіх, лішні. Адшчапіўся ад грамады, ад сям’і, як пень тырчыць на іх дарозе. Колас. Перад.. [Кавалёвай] сядзеў Іван Лазоўскі і пераконваў, што з дачкою Лідай жыць не можа, раздзяліліся, а адшчапіцца няма куды. Дуброўскі.

3. Адкрыцца (пра кручок, зашчапку).

4. Адшпіліцца (пра што‑н. прышпіленае, зашпіленае). Адшчапіўся значок.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Пі́нушкі́ ’пачаткі росту пер’я ў птушак’ (Бяльк.), капыл. піпухі, шлюхі, птахі, птушкі, пнушкі ’адросткі нер’яў пасля лінькі’ (маг., ЛА, 1). Утвораны пры дапамозе суф.⇉‑ушк‑і ад пень (гл.) < прас;]. *рьпь ’тс’. Гук на месцы *-ь⇉вынік дысімілятыўнага якання, альбо паяўленне новага ‑ь‑ > ў групах зычных (Карскі, 1, 201–202).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

вали́тьI несов., в разн. знач. валі́ць; зва́льваць;

вали́ть дере́вья валі́ць (зва́льваць) дрэ́вы;

вали́ть вину́ на кого́-л. зва́льваць (валі́ць) віну́ на каго́е́будзь;

сиби́рская я́зва вали́ла скот сібі́рская я́зва валі́ла жывёлу;

ве́тер вали́л с ног ве́цер валі́ў з ног;

вали́ть всё в одну́ ку́чу валі́ць усё ў адну́ ку́чу;

вали́ть с больно́й головы́ на здоро́вую валі́ць з хво́рай галавы́ на здаро́вую;

вали́ть че́рез пень коло́ду валі́ць це́раз пень кало́ду.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)