Пру́глічка ’драўляны падгалоўнік у ложку’ (рас., Шатал.). Паводле Лаўчутэ (Балтизмы, 126), паколькі слова не этымалагізуецца на славянскай глебе і ягоны арэал блізкі да балтыйскага, яно магло быць запазычана з балтыйскіх моў; параўн. літ. brūklỹs ’тоўстая палка, кавалак дрэва’, лат. sprũngulis ’маленькі круглы адрэзак дрэва; палка, пень’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пяне́ўе ’маладое пер’е, адросткі пер’яў пасля лінькі’ (Жд. 2; кам., ЛА, 1), пяне́ўя ’тс’ (віл., Сл. ПЗБ; мсцісл., З нар. сл.), пнеўе ’тс’ (ЛА, 1). Зборны назоўнік ад пень (гл.), параўн. пні ’адросткі пер’яў’ (ЛА, 1), пену́шкі (піну́шкі) ’пачаткі росту пер’я ў птушак’ (Бяльк.) і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
жылава́ты разг.
1. жи́листый;
~тае мя́са — жи́листое мя́со;
~тая шы́я — жи́листая ше́я;
2. (с неравными слоями) жилова́тый;
ж. корч — жилова́тый пень;
3. (худощавый) жи́листый; сухопа́рый
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
stool
[stu:l]
1.
n.
1) усло́н -а m., зэ́даль -ля m.; сто́лак, сто́лачак -ка m., табурэ́тка f.
2) Med. стул -у m., спаражне́ньне n.
3) ко́рань або́ пень, які́ пуска́е па́расткі
2.
v.i.
пуска́ць па́расткі
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
адшчапі́цца, ‑шчэпіцца; зак.
1. Адкалоцца, аддзяліцца. Трэска лёгка адшчапілася.
2. перан. Адысці, адступіцца ад каго‑, чаго‑н. [Пракоп].. чужы для ўсіх, лішні. Адшчапіўся ад грамады, ад сям’і, як пень тырчыць на іх дарозе. Колас. Перад.. [Кавалёвай] сядзеў Іван Лазоўскі і пераконваў, што з дачкою Лідай жыць не можа, раздзяліліся, а адшчапіцца няма куды. Дуброўскі.
3. Адкрыцца (пра кручок, зашчапку).
4. Адшпіліцца (пра што‑н. прышпіленае, зашпіленае). Адшчапіўся значок.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пі́нушкі́ ’пачаткі росту пер’я ў птушак’ (Бяльк.), капыл. піпухі, шлюхі, птахі, птушкі, пнушкі ’адросткі нер’яў пасля лінькі’ (маг., ЛА, 1). Утвораны пры дапамозе суф.⇉‑ушк‑і ад пень (гл.) < прас;]. *рьпь ’тс’. Гук на месцы *-ь⇉вынік дысімілятыўнага якання, альбо паяўленне новага ‑ь‑ > ў групах зычных (Карскі, 1, 201–202).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вали́тьI несов., в разн. знач. валі́ць; зва́льваць;
вали́ть дере́вья валі́ць (зва́льваць) дрэ́вы;
вали́ть вину́ на кого́-л. зва́льваць (валі́ць) віну́ на каго́-не́будзь;
сиби́рская я́зва вали́ла скот сібі́рская я́зва валі́ла жывёлу;
ве́тер вали́л с ног ве́цер валі́ў з ног;
◊
вали́ть всё в одну́ ку́чу валі́ць усё ў адну́ ку́чу;
вали́ть с больно́й головы́ на здоро́вую валі́ць з хво́рай галавы́ на здаро́вую;
вали́ть че́рез пень коло́ду валі́ць це́раз пень кало́ду.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
Ante tubam trepidas
Дрыжыш яшчэ да гука трубы.
Дрожишь ещё до звука трубы.
бел. Баязліваму адзін пень за тры ваўкі здаўся. Баязліваму адзін корч ‒ мядзведзь.
рус. У страха глаза велики. Трясётся как лист на осине. Трусливому зайке и пенёк волк.
фр. Trembler comme une feuille (Дрожать как листок).
англ. To be afraid of one’s own snadow (Бояться своей тени). Foolish fear doubles danger (Глупый страх удваивает опасность).
нем. Die Furcht hat tausend Augen (У страха тысяча глаз).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
распладзі́ць, ‑пладжу, ‑плодзіш, ‑плодзіць; зак., каго-што.
1. Развесці ў вялікай колькасці (жывёлу, расліны). Распладзіць курэй. Распладзіць трусоў. // Разм. Нарадзіць многа дзяцей; займець вялікае патомства. Распладзіць вялікае сямейства. // Даць размножыцца па неахайнасці. недагляду. Распладзіць клапоў. Распладзіць мышэй.
2. перан. Разм. Паспрыяць паяўленню каго‑, чаго‑н. у вялікай колькасці, у значных памерах. Распладзіць заразу. □ — Бадай ты спрогся, стары пень! — лаяліся мужыкі: — Гэта ж.. [Анісім] расплодзіць такога бруду, што і не акараскацца. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
учапі́ць, учаплю, учэпіш, учэпіць; зак.
1. што. Зачапіць за што‑н. Учапіць вудачку.
2. што. Павесіць што‑н. на што‑н. Клава ўчапіла на мадонну каралі. Чорны.
3. у што. Разм. Зачапіць у час руху чым‑н. або за што‑н. Уязджаючы ў двор,.. [Ціток] знарок учапіў заднім колам у шула брамы. Лобан. У лесе з возам — [конь] проста залаты: не было выпадку, каб ён учапіў дзе ў дрэва ці ў пень. Дамашэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)