паліві́русы

(ад палі- + вірусы)

група кішэчных вірусаў, якія выклікаюць паражэнне цэнтральнай нервовай сістэмы і паралічы ў жывёл і чалавека.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

грэ́чка, ‑і, ДМ ‑чцы, ж.

1. Палявая травяністая меданосная расліна сямейства грэчкавых, з зярнят якой робяць муку, крупы і інш. Па пояс тут вырасце грэчка І мёдам запахнуць палі. Панчанка.

2. Зерне гэтай расліны. Пасеяць грэчку.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ВЫДЗІМА́ННЕ ПАСЕ́ВАЎ,

выветрыванне верхняга слоя глебы разам з пасеяным насеннем, іншы раз і з усходамі. Часцей выдзімаюцца вясной палі, засеяныя яравымі збожжавымі, шматгадовымі і аднагадовымі травамі, радзей — пасевы азімых увосень. На Беларусі адзначаецца часам на тарфяных і пясчаных глебах. Гл. таксама Эрозія глебы.

т. 4, с. 306

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

грама́дзіцца, ‑дзіцца; незак.

Выглядаць грамадай, грамадзінай. Бягуць лясы, гаі, мяшаюцца палі, грамадзяцца горы, рассцілаюцца шырокія лугі. Колас.

грамадзі́цца, ‑дзі́цца; незак.

Збірацца ў грамаду, размяшчацца грамадой (у 1 знач.). Моладзь, што грамадзілася пры дзвярах на сцэну, хутка расселася. Гартны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прымільга́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

Стаць звычайным, прывычным, страціць арыгінальнасць (пра тое, што часта сустракаецца). Прымільгаліся палі, лясы, лугавіны і здаваліся шэрымі, аднолькавымі. Чарнышэвіч. Канстанцін Міхайлавіч вельмі трапна парадзіруе акамянелыя звароты, што сапраўды прымільгаліся ў неразборлівай прозе. Лужанін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паліа́ндрыя

(ад палі- + -андрыя)

мнагамужжа, форма групавога шлюбу адной жанчыны з некалькімі мужчынамі (захавалася ў некаторых плямён Тыбету і Індыі).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

капёр, капра́ і ка́пар ​1, ка́пара, м.

1. Металічная або драўляная канструкцыя для забівання паляў. Важка бабай бухае капёр, заганяе ў дно глыбока палі. Русецкі.

2. Збудаванне над шахтай для ўстаноўкі пад’ёмніка. Там [у Салігорску] выраслі высачэзныя стальныя капры першых беларускіх шахт. Паслядовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

раскапа́ць сов.

1. разры́ть, раскопа́ть;

р. я́му — разры́ть (раскопа́ть) я́му;

2. (найти в земле) раскопа́ть;

архео́лагі ~па́лі гарадзі́шча — архео́логи раскопа́ли городи́ще;

3. перен. доиска́ться, раскопа́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

заруне́ць, ‑ее; зак.

Узышоўшы, зазелянець (пра пасевы, звычайна азімыя). Красавік прыйшоў. Палі Сонейка прыгрэла, І на леташняй раллі Жыта зарунела. Грахоўскі. // Пакрыцца рунню (пра засеяную ніву, поле і пад.). Не раз яшчэ Дняпру разліцца.., Палям калгасным зарунець І новым песням зазвінець. Зарыцкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Са́хар ’цукар’ (Бяльк., Сл. ПЗБ), ’строгі, суровы, сварлівы муж’ (Нас.). Ст.-бел. сахаръ ’тс’ (Булыка, Запазыч., 294). Рус. са́хар, укр. са́хар(ь), ст.-рус. сахаръ (Кірыла Тураўскі, Афанасій Нікіцін і інш.). З грэч. σάκχαρο ад палі sakkharā, ст.-інд. çárkarā ’гравій, галька, пясок; цукар-пясок’ (гл. Праабражэнскі, 2, 254; Фасмер, 3, 567 з іншай літаратурай). Сучаснае беларускае са́хар, відаць, новае запазычанне з рус., прынамсі аўтары Сл. ПЗБ (4, 376) параўноўваюць з рускім са́хар.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)