запане́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Неадабр. Зрабіцца панам; распанець. Успомніўшы пра старшыню, Федзя ажывіўся: — Памятаеце, я вам расказваў пра яго? Хутка яму адстаўку дадзім. Запанеў наш Атрошка. Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нерато́к, ‑тка, м.
Памянш.-ласк. да нерат: невялікі нерат. Лавіў наш дзядзька нераткамі І венцярамі і сачкамі Ды аднаго ўсё ж бракавала: У дзядзькі чоўна не ставала. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падняво́ліць, ‑волю, ‑воліш, ‑воліць; зак., каго-што.
Зрабіць паднявольным. Наша зямля ўкрыта курганамі і магіламі тых, хто калі-небудзь імкнуўся заўладаць ёю і падняволіць сабе наш народ. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стакро́тка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.
Тое, што і маргарытка. [Гладыёлус на судзе кветак:] — Няма яшчэ Стакроткі, Чабору і Шыпшыны, але наш час кароткі, пачаць без іх павінны. Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ліцэнзія ’дазвол дзяржаўных органаў на выкарыстанне чаго-небудзь’, відавочна, запазычана ў наш час з рус. мовы, хаця мае аналаг у ст.-бел. лиценция ’дазвол’, ’свабода’ (1603 г.), якое запазычана са ст.-польск. licencyja ’свабода, адыход ад агульных правіл, дазвол’ (XVI ст.) (Булыка, Лекс. запазыч., 40) < с.-лац. licentia ’дазвол на выкладанне ва універсітэце’ < лац. ’воля, свабода’ (Слаўскі, 4, 226–227).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ра́каць, ра́катэ ’кракаць’ (драг., ЖНС: “Качкэ́ ра́кають табэ жабэ́”). Верагодна, усечаная форма зыходнага дзеяслова кра́каць (гл.). Нельга, аднак, выключыць і магчымасць незалежнага гукапераймальнага ўтварэння, як, напрыклад, у назвах сіваваронкі Coracias garrulus L.: рус. ра́кша, н.-луж. rakajca; параўн. адпаведнае, на наш погляд, серб. žaba rakara, якое Скок (3, 101) звязвае, аднак, з rak (гл. рак 1), што ўяўляецца, па меншай меры, не відавочным.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ве́нцер, ‑а, м.
Рыбалоўная сетка ў выглядзе мяшка, нацягнутага на абручы. Лавіў наш дзядзька нераткамі І венцярамі, і сачкамі, Ды аднаго ўсё ж бракавала: У дзядзькі чоўна неставала. Колас.
[Ад літ. vénteris.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
апо́ўзіны, ‑зін; адз. няма.
Звязаныя канцамі бярозавыя ці іншыя дубцы, якія ўскладаюцца на стог для ўмацавання сена. Бацька сек апоўзіны на другі наш стог, а маці.. вязала іх. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разгра́біць, ‑блю, ‑біш, ‑біць; зак., што.
Грабячы, расцягнуць, раскрасці. [Нявідны:] — Пазганялі нас паны сваім войскам з нашай кроўнай зямлі, папалілі нашы хаты, разбурылі нашы гарапашніцкія двары, разграбілі наш набытак. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спля́міць, ‑млю, ‑міш, ‑міць; зак., што.
Разм.
1. Запэцкаць, запляміць. Спляміць абрус.
2. перан. Зганьбаваць, зняславіць. Але нідзе, Нідзе, мой дружа верны, Не спляміў я Наш, гонар баявы. Кірэенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)