1. У старажытным Егіпце — каменная скульптура ляжачага льва з чалавечай галавой, якая ўвасабляла магутнасць фараона.
2. У старажытнагрэчаскай міфалогіі — крылатая істота з тулавам ільва, з галавой жанчыны, якая забівала падарожнікаў, што не маглі разгадаць зададзеную загадку. // Пра таго, хто (або тое, што) з’яўляецца загадкай, хто (што) незразумелы (незразумела) для іншых. Вікця — дзяўчына, якую чакае Веньямін, — таксама казка. Сфінкс.Навуменка.
3.Малпа з роду павіянаў.
4. Род буйных матылёў.
[Грэч. sphinx.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ На́лпа ’малпа’ (Шпіл., Грыг., Мядзв., Федар., Сцяшк. Сл., ТС), nälpa ’тс’ (Пятк.), на́впа ’тс’ (драгіч., З нар. сл.), на́лу‑ па ’тс’ (Сцяц.), н.-луж.паіра ’тс’. Пераробка з милпа ’тс’ (гл.) (< польск.małpa ’тс’) у народнай мове ў выніку дысіміляцыі м > н тыпу канбайн (‑^камбайн), ланпа (< лампа), кунпанія (Скампануй), звычайна ў кантактным ці дыстантным спалучэнні з губнымі, параўн. набыць (< мабыць) і пад. (Бел.-дыял.2 Мн., 1980, 63–64), а таксама шляхам народнаэтымалагічнага пераасэнсавання, параўн. Шустар-Шэўц, 13, 985.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гібо́н
(англ. gibbon)
самая малая чалавекападобная малпа з вельмі доўгімі пярэднімі канечнасцямі; жыве ў Паўд.-Усх. Азіі і на Малайскіх астравах.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
зінджа́нтрап
(ад ар. Zindz = назва Усх. Афрыкі + -антрап)
выкапнёвая чалавекападобная малпа, якая адносіцца да аўстралапітэкаў, рэшткі яе знойдзены ва Усх. Афрыцы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
піга́трыкс
(н.-лац. pygathrix)
танкацелая малпа шэрай афарбоўкі з чырвонай папярочнай паласой на грудзях, якая водзіцца ў трапічных лясах Паўн.-Усх. Азіі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
рэ́зус
(лац. rhesus)
1) вузканосая малпа роду макак, якая пашырана ў Індыі, Індакітаі і ў Гімалаях;
2) тое, што і рэзус-фактар.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
agility
[əˈdʒɪləti]
n.
1) жва́васьць, руха́васьць, спры́тнасьць, спра́ўнасьць f.
the agility of a monkey — спры́тны, як ма́лпа
2) Figur. гну́ткасьць f., спрыт -у m.
a great mental agility — вялі́кая гну́ткасьць ро́зуму
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
рынапітэ́к
(н.-лац. rhynopithecus)
танкацелая малпа шакаладна-карычневай, шараватай або залаціста-аранжавай афарбоўкі, якая водзіцца ў горных лясах Паўд. Кітая і Паўн. В’етнама.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
◎ Няма́ль ’амаль’ (Нас., ТС), нымиль ’тс’ (столін., Нар. лекс.), а таксама ’верагодна, відаць, здаецца’: немаль пан пріЬхавь (Нас.), ст.-бел.немаль (немалъ) ’амаль’ (1595) — лічыцца запазычаннем з польск.niemal (Кюнэ, Poln., 81; Булыка, Запазыч., 216; Лекс. запазыч., 200; Жураўскі, SOr, 1961, 7, 40); паводле Карскага (2–3, 74), немаль ’верагодна’ утворана ад назоўніка ў наз.-він. скл. адз. л. Махэк₂ (395) выводзіць ст.-чэш.петаі(е).са спалучэння malo пе, параўн. mälnie ’амаль, чуць’ (Пятк. 2, 132) з адваротным парадкам элементаў. Параўн. малпа (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
фаўн
(лац. Faunus = імя бога палёў, гор і лясоў, апекуна пастухоў у старажытнарымскай міфалогіі)
амерыканская малпа з роду капуцынаў з двума чубкамі на цемені.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)