брыгадзі́р, ‑а, м.
1. Ваенны чын у Расіі ў 18 ст., сярэдні паміж палкоўнікам і генералам.
2. Кіраўнік брыгады (у 2 знач.). Брыгадзір механізатараў. Брыгадзір паляводчай брыгады. □ Успомніў.. [Геня] пра бацьку — вясёлага калгаснага брыгадзіра. Якімовіч. Браты жылі вельмі дружна, і мара ў іх была адна: скончыць школу і пайсці ў брыгаду паляўнічых, брыгадзірам якой быў іх бацька — лепшы паляўнічы на ўсю акругу. Бяганская.
[Ням. Brigadier.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адме́нны, ‑ая, ‑ае.
1. Не такі, як усе; своеасаблівы, адметны. Як і штогод, для кожнага чалавека вясна прынесла нешта новае, адменнае, непаўторнае. Хадкевіч. — Форма! — весела выкрыкваў .. [Пракоп], падаючы гэтаму слову адменны, аднаму яму зразумелы сэнс. Вітка.
2. Самы лепшы, надзвычайны. Адменных вуліц, плошчаў тут нямала, І кветнікаў, і вечна свежых рос. Панчанка. Боцікі і сапраўды былі адменныя — новенькія, бліскучыя, на высокіх абцасах. Курто.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пацяша́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., каго.
1. Весяліць, забаўляць. Бывала, калі мы ішлі са школы, Антось да самага броду пацяшаў нас рознымі выдумкамі. Чарнышэвіч.
2. Разм. Суцяшаць, супакойваць, абнадзейваць. — Гэты пан лепшы, дасць вопратку, — пацяшаў бацька, хоць сам у гэта ні кропелькі не верыў. Пальчэўскі. «Нічога, каток, — пацяшае .. [бабка], — бывае яшчэ і горш...» Брыль.
•••
Пацяшаць вока — тое, што і цешыць вока гл. цешыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыту́паць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Разм. Прыйсці пяшком, звычайна з цяжкасцю або марудна. [Песенька] мог прытупаць «незнарок» у барак ці ў дом на наваселле — там заўсёды і адказчык ён, і дарадчык лепшы, і закон. Русецкі. Стары Лявон прытупаў, выцер вочы, Нібыта лепш стараўся разглядзець, Сказаў няголасна: «Я знаў, сыночак, Што будзеш чалавекам — маладзец». Чэрня. Марознай лістападаўскай раніцай прытупаў Амелька ў родную вёску. Жычка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ца́паць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., каго-што.
Разм. Хуценька хапаць рукамі, зубамі, кіпцюрамі і пад. Дарэктар выдаўся мяркоўны І лепшы нават, як свой кроўны; Умей з ім толькі пагадзіцца, раменным вушкам паддабрыцца Ці падшыванку звіць на лапаць, — За вуха ён не будзе цапаць. Колас. // Лапаць, мацаць рукамі. — А ён [немец] вызверыўся ды зноў мяне цапае, рукаў ад блузкі ледзь не адарваў. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
better1 [ˈbetə] n. ле́пшы, ле́пшае;
change for the better змяні́цца да ле́пшага;
think (all) the better of smb. мець найле́пшае меркава́нне пра каго́-н.
♦
for better or (for) worse у ра́дасці і ў го́ры;
so much the better тым лепш
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
лу́чше сравнит. ст.
1. нареч. лепш, ле́пей;
2. прил. ле́пшы;
◊
тем лу́чше тым ле́пей;
как мо́жно (нельзя́) лу́чше як мага́ лепш, як найле́пш;
лу́чше всего́ лепш за ўсё;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
lepszy
lepsz|y
лепшы;
pierwszy ~y — першы лепшы; любы сустрэчны; любы;
zmierzać ku ~emu — імкнуцца да лепшага;
z braku czego ~ego — пры адсутнасці чаго лепшага;
iść z kim o ~e — сапернічаць з кім; спаборнічаць з кім;
co ~a — яшчэ лепш
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
указа́ць сов., в разн. знач. указа́ть; (выс. — ещё) предначерта́ть;
у. шляхі́ ператварэ́ння прыро́ды — указа́ть (предначерта́ть) пути́ преобразова́ния приро́ды;
у. на памы́лкі — указа́ть на оши́бки;
у. на ле́пшы ме́тад — указа́ть на лу́чший ме́тод
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ас лётчык вышэйшага класа; у апошні час наогул спецыяліст вышэйшага класа’. З рус. ас (Крукоўскі, Уплыў, 82), дзе з 1910 (Успенскі, ЯиМ, 6–7, 198) з франц. as, якое ў значэнні ’добры салдат, лепшы спартсмен’ фіксуецца з XX ст.; лац. assiṡ няяснага паходжання абазначала адзінку вагі грашовую адзінку, у французскай з XII ст. азначала грашовую адзінку, адзінку на касцях, а потым на картах (на выкарыстанне ас як картачнага тэрміна ў беларускай мове ўказваў Карскі Чарнышову, Избр. тр., 2, 444), адкуль і перайшло ў спартыўнае і вайсковае арго.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)