чы́жык, ‑а, м.

1. Памянш.-ласк. да чыж; тое, што і чыж.

2. Дзіцячая гульня, у якой завостраная з двух канцоў палачка заганяецца кіем у круг. // Сама завостраная палачка ў гэтай гульні.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бязра́дасны, ‑ая, ‑ае.

Пазбаўлены радасці; невясёлы. Мы цешымся, калі набліжаемся да такой мяжы, што пакідае за сабою бязрадасны, цяжкі і пакутлівы кавалак жыцця, і пераходзім у другі яго круг — ясны, прываблівы, жаданы. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кружо́к, ‑жка, м.

1. Памянш. да круг (у 1, 2 і 3 знач.). Сесці ў кружок. Нарысаваць кружок.

2. Круглая драўляная падстаўка пад скавараду. На драўляны прамаслены кружок паставіла [маці] патэльню з яечняй. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

pierścień

м.

1. персцень, пярсцёнак;

2. кола; круг;

3. заал. сегмент

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

абабе́гчы, абабягу́, абабяжы́ш, абабяжы́ць; абабяжы́м, абабежыце́, абабягу́ць; абабе́г, -гла; абабяжы́; абабе́ганы; зак., каго-што.

1. без дап. Бягом зрабіць круг вакол каго-, чаго-н.

А. гумно.

А. вакол дома.

2. Бегучы, абмінуць каго-, што-н.

Абабег нас толькі адзін спартсмен.

3. Паспешліва, бегаючы, пабываць у многіх, у розных месцах.

А. ўсіх суседзяў.

4. перан. Хутка распаўсюдзіцца, стаць вядомым.

Навіна абабегла ўсю вёску.

|| незак. абабяга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

Вако́л, во́кал (БРС). Рус. около, польск. około, в.-луж. wokoło, н.-луж. hokoło, чэш. okolo, славац. okolo, макед. околу, серб.-харв. около. Да прасл. *kolo ’круг’. Гл. кола.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

вертыка́л

(лац. verticalis = стромы)

круг нябеснай сферы, які праходзіць праз зеніт і зададзены пункт.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

Краж ’ланцуг невысокіх гор’ (ТСБМ), ’камель, цурбан’ (Сл. паўн.-зах.). Укр. кряж ’пагорак’, ст.-рус. кряжь ’брус’. Да kręžь, якое з’яўляецца аблаўтным варыянтам да krǫgъ ’круг, кольца’ (Фасмер, 2, 391).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Перапёнка ’планка з адтулінай для млёна’ (іўеў., ЛА, 4). усх.-беласт. перэпёнка ’жалезны круг, які злучае рукаяткі плуга’ (Смул.). Відаць, утворана ад перапяць, перапнуць (гл.), параўн. польск. przepiąć ’счапляючы, ахопліваць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

тро́пік, ‑а, м.

1. Уяўны круг, які праходзіць паралельна экватару на адлегласці 23°27′ па поўнач або па поўдзень ад яго. Тропік Рака. Тропік Казярога.

2. Гарачы пояс зямнога шара, размешчаны паміж экватарам і гэтым кругам.

[Грэч. tropikos.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)