Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Прыду́ха ’стан вады (нястача ў ёй кісларода) пад лёдам, калі гіне рыба; замор’ (Янк. 3.; рагач., Сл. ПЗБ; Крыв., ТС), ’незамерзлае месца на рацэ’ (Бяльк.), ’незамерзлае месца на рацэ, куды збіраецца рыба’ (Ян.). Бяссуфіксны назоўнік ад прыдушы́ць з “адваротным” чаргаваннем у фіналі асновы, прэфіксальнае да душы́ць (гл.). Параўн. рус.дыял.приду́ха ’нястача кіслароду ў вадаёме пад лёдам’, ’адтуліна ў лёдзе, дзе збіраецца рыба ў пошуках прытоку паветра’, укр.приду́ха ’недахоп кіслароду (у тым ліку і ў вадзе)’, палес.приду́ха ’палонка; вада, што ў час адлігі з’яўляецца на рэчцы’, польск.przyducha ’недахоп паветра пад лёдам’ (калі гэта не запазычанне з усх.-слав.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тухтаць ‘пакаваць’: тухтала, што мела, у дзеравяны сынаў куфэрачак (Ц. Гартны, (гл. Каўрус, Словаклад). Зыходнае значэнне, відаць, ‘піхаць, запіхваць, набіваць’. Магчыма, рэдкая паралель да славен.tuhtati, што ў дыялектах мае значэнне ‘тушыць, душыць, хаваць’, а таксама ‘заносіць на рахунак’ (Gregorič, Kostelski slovar, Ljubljana, 2014), зыходным для якога Сной (у Бязлай, 4, 245) лічыць дзеяслоў інтэнсіўнага дзеяння прасл.*tuchъtati з *tušiti ‘гасіць’ (раней Махэк₂, 662), гл. тушыць. Сюды ж сучаснае беларускае прозвішча Тухта́ (Бірыла, Бел. антр., 1), магчыма, першапачатковая мянушка, якую параўноўваюць з рус.тухты́рь ‘заўсёды незадаволены чалавек’ (Бірыла, Бел. антр., 2), хутчэй дэвербатыў ад тухтаць са значэннем ‘хто складвае, хавае, назапашвае нешта’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
подавля́тьнесов.
1.(усмирять)душы́ць; (огонь, огневые точки и т. п.) падаўля́ць;
1. Налягаць, націскаць цяжарам. Зброя і мокрая вопратка давілі вялікім цяжарам на плечы, прыгіналі людзей.Шамякін.//перан. Прыгнятаць, падаўляць. Сістэма самадзяржаўна-прыгонніцкай улады давіла і прыгнятала працоўных.//перан. Уздзейнічаць сваёй уладай, багаццем і пад. Фабрыканты пачалі ўжо давіць на ўрад, каб ён не абмяжоўваў звышурочнай работы.Ленін.//перан. Гнясці. Ды вось яшчэ цішыня! Яна прыгнятала, давіла на сэрца нейкім жудасным цяжарам.Гамолка.
2.Душыць, трушчыць, знішчаць. Верамейчык расказваў, як нашы танкі адразу з маршу рынуліся ў бой, давілі гусеніцамі, расстрэльвалі з гармат фашысцкіх ваякаў.Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
1. Сціснуўшы, націснуўшы, змяць, расплюшчыць. [Алесь], не аглядаючыся, пасунуўся ад нас, неяк усё націскаючы на правую нагу, нібы пад яе трапляла што і ён мусіць яго раздушыць, прыціснуць.Адамчык.Але вось бяда — як яго [вужынае яйка] несці, каб не раздушыць.Ваданосаў.// Націснуўшы, задушыць (пра насякомых). [Ціхан] ляпнуў сябе далоняй па шчацэ і раздушыў пчалу.Дуброўскі.
2. Прыціснуўшы чым‑н. цяжкім, душачы, забіць або скалечыць. Людзі, якія бачылі нашу сустрэчу, аж кінуліся да нас. Можа, баяліся, што я раздушу старую ў абдымках.Сабаленка./убезас.ужыв.— Ну, аднаго чалавека засыпала зусім, але нічога, адкапалі мяккі пясок. Другому паламала рэбры, раздушыла грудзі.Дамашэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
scent2[sent]v.
1. адчува́ць пах, чуць ню́хам; ню́хаць;
scent spring in the air адчува́ць пах вясны́ ў паве́тры
2. зню́хваць, праню́хваць;
scent treachery западо́зрыць здра́ду;
scent danger адчува́ць небяспе́ку
3.душы́ць, надушы́ць;
a handkerchief scented with lavender насо́ўка з па́хам лава́нды
4. напаўня́ць па́хам/во́дарам;
The roses scented the whole garden. Увесь сад быў напоўнены водарам ружаў.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Выпрага́ць (БРС). Рус.выпряга́ть, прягу́, прячь, укр.випряга́ти, прягти, ст.-рус.напрягу, напрячи, польск.sprząg ’вупраж’, spręgać ’сцягваць, счэпліваць’, в.-луж.spřah ’вупраж’, přahać ’нацягваць’, н.-луж.pśěg, pśěgaś, чэш.spřež ’вупраж’, spřahati ’сцягваць’, славац.spriahať ’злучаць’, серб.-ц.-слав.напрѧшти, напрѧгѫ, серб.-харв.спре́ћи спре̑гну̑ти ’сцягваць’, славен.vpréžem, vprẹ́či ’запрэгчы’, балг.запрягам. Прасл.*pręgǫ, *prękti; іншая ступень чаргавання ў *prǫgъ (гл. пруг, пругкі). Сюды ж належаць літ.sprangùs ’тое, што засядзе, вязне’, spriñgti, springstù ’душыцца пры глытанні’, sprengė́ti ’душыць’, лат.sprañgât ’зацягваць’, saspranga ’вяровачка’, н.-в.-ням.Sprenkel ’сіло’, с.-в.-ням.sprinke ’пастка’, ст.-в.-ням.springo ’тс’ (Персан, Beitr., 869; Траўтман, 278). Гл. таксама Фасмер, 3, 393; Махэк₂, 490; Мартынаў, Лекс. взаим., 222.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Паце́пваць ’час ад часу злёгку сцепаць, рабіць сутаргавыя рухі (звычайна плячамі)’ (ТСБМ), паце́пацца ’чухацца’ (пух., Сл. ПЗБ), це́пацца ’уздрыгваць’ (ТС), драг.тыпстэ́ ’настойліва трэсці’ (Лучыц-Федарэц). Да па- і ⁺цепці, цепаць, параўн. укр.ти́птися ’трэсціся (едучы на возе)’, тепти́, рус.тепти́ ’біць’, польск.tepać, н.-луж.śepaś, в.-луж.čepać, чэш.tepati ’біцца, стукаць, пульсаваць’, ’чаканіць’, славац.tepať, славен.tȇpsti ’біць, таўчы, удараць’, ’душыць адзін аднаго’, ’біць бізуном, дубцом’, серб.-харв.по̀тепати се ’пабіцца з кім-небудзь’, потѐпсти се ’тс’, ’паткнуцца’, ц.-слав.тети (тепу). Прасл.te(p)ti, tepǫ. Гукапераймальнае: аснова tap‑ маецца ў цюркскіх і ўграфінскіх мовах (з перастаноўкай зычных) у ст.-грэч.πατάξω ’біць, удараць’, ’разбіваць (войска)’ (Фасмер, 4, 44–45; Махэк₂, 640).