хаце́ць, хачу́, хо́чаш, хо́ча; хаці́; незак.

1. чаго, каго-што, з інф., са злуч. «каб» і без дап. Мець жаданне, ахвоту да чаго-н., адчуваць патрэбу ў кім-, чым-н.

Х. спаць.

2. каго-чаго, чаго ад каго і са злуч. «каб». Імкнуцца да чаго-н., дамагацца чаго-н.

Хачу, каб не хварэлі дзеці.

Хачу, каб людзі жылі мірна.

3. з інф. Мець намер зрабіць што-н.

Ён хацеў рамантаваць абутак.

4. з інф. Ужыв. для абазначэння магчымасці, імавернасці ажыццяўлення чаго-н. (разм.).

Хочаш — гуляй, а хочаш — спі.

5. 3 адноснымі займеннікамі і прыслоўямі ўтварае спалучэнні са знач. азначальнасці: кожны, усякі (прадмет, месца, час і пад.).

Ён рабіў, што хацеў, хадзіў, куды хацеў.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Бада́ць 1, бадану́ць (Нас.), бадлі́вы (Шат.), баду́н ’бадлівы’ (Нас.), бадзючы ’калючы; бадлівы’ (Нас., Касп.), басці, баду́ (Шат., БРС, КЭС, лаг.), басці́ся (Касп., Яруш.). Рус. бода́ть (ст.-рус. бости), укр. бости́, польск. bóść, bodać, чэш. bůsti, bodati, ст.-слав. бости, балг. бода́, серб.-харв. бо̀сти, ба́дати. Прасл. bosti, bodǫ і ітэратыў bodati, badati (bosti адлюстроўваецца ў бел. мове ў басці́, баду́, гл. Гарэц., Др.-Падб.). Параўноўваюць з літ. bèsti, bedù, лат. badīt, badu ’рыць, капаць’, лац. fodio ’капаю, рыю’, літ. badýti, badaũ ’калю’. І.‑е. *bhed‑: *bhod‑. Бернекер, 66; Траўтман, 29; Фасмер, 1, 183; Фрэнкель, 41.

Бада́ць 2 ’дапытвацца, дамагацца’ (Сцяшк.), ’меркаваць, разважаць; дамагацца, дапытвацца, вывучаць, даследаваць’ (Інстр. лекс.). Ст.-бел. бадати ’вывучаць’ (Гіст. лекс., 96; Булыка, Запазыч.; параўн. Бярында, 20, 50, 51). Ст.-укр. бадатися дапытвацца, дашуквацца’. Запазычанне з польск. badać ’тс’ (гл. Цімчанка, 49; Жураўскі, Гіст. лекс., 196). Паходжанне польск. дзеяслова няяснае: 1) з *ob‑ada‑ti да і.-е. *od‑ ’нюхаць’, Бернекер, 24; Ваян, RÉS, 19, 300; Махэк₂, 41; параўн. таксама Развадоўскі, RS, 1, 254; 2) ітэратыў да прасл. *bosti ’калоць’, Брукнер, 10; Слаўскі, 1, 25; асабліва Слаўскі, RS, 23 (1), 153. Неверагодна Штрэкель, AfslPh, 12, 452: < італ. badare звяртаць увагу’. Аддзеяслоўнае бада́нне ’разважанне; угадванне’ (Нас.) таксама з польск. badanie, гл. Кюнэ, Poln., 42.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

lósarbeiten

аддз.

1.

vt вызваля́ць (з цяжкасцю)

2.

vi

1) энергі́чна ўзя́цца за рабо́ту

2) (auf A) дамага́цца (чаго-н.)

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

ánstreben

1.

vt імкну́цца (да чаго-н.), дамага́цца (чаго-н.)

2.

vi (gegen A) праці́віцца (чаму-н.)

hoch ~ — высо́ка ме́рыцца [нацэ́львацца]

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

erpréssen

vt (bei D) вымага́ць, шантажы́раваць, дамага́цца (у каго-н. чаго-н.)

j-m Tränen ~ — даво́дзіць каго́-н. да слёз

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

zabiegać

незак.

1. забягаць; zabiegać komu

drogę — заступаць каму дарогу;

2. о co дамагацца чаго, хадайнічаць аб чым; рабіць захады

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

prescribe

[prɪˈskraɪb]

v.

1) зага́дваць

2) прыпі́сваць, прапі́сваць (лек)

The doctor prescribed penicillin — Ле́кар прапіса́ў пэніцылі́н

3) Law

а) тра́ціць моц за да́ўнасьцю гадо́ў

б) дамага́цца пра́ва ўлада́ньня на падста́ве да́ўнасьці

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

nastawać

nastawa|ć

незак.

1. наставаць, надыходзіць;

gdy ~ły chłody — калі наставалі халады;

2. настойваць на чым; дамагацца чаго; патрабаваць што;

~ć na wydanie książki — дамагацца выдання кнігі;

3. замахвацца на што; пагражаць чаму;

nastawać na czyje życie — замахвацца на чыё жыццё; пагражаць чыйму жыццю

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

reclaim

[rɪˈkleɪm]

v.t.

1) вярта́ць для ўжы́тку

to reclaim the swamp — зрабі́ць бало́та прыда́тным для ўжы́тку

2) дамага́цца зваро́ту; забіра́ць наза́д

I reclaimed my property — я дамо́гся зваро́ту маёмасьці

3) выпраўля́ць, перавыхо́ўваць

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

konkurować

незак.

1. кніжн. змагацца; спаборнічаць; канкурыраваць;

konkurować o pierwsze miejsce — змагацца (спаборнічаць) за першае месца;

2. уст. дамагацца рукі; сватацца

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)