цёмначы, прысл.

Разм. Цёмнай парой; зацемна. [Юрка] выйшаў з дому цёмначы, яшчэ над лесам стаяла ноч. Чарнышэвіч. — А звычайна калі ён [Мішэль] прыходзіў? — Як вячэрняя паверка канчаецца. Каб паспець і ў мяне пабыць, і яшчэ цёмначы назад, у лагер вярнуцца... Сачанка. // У цемнаце. — Завод вунь там, зусім блізка ад шашы. — Цёмначы не заўважыў, — сумеўшыся, апраўдваўся хлапец. Кулакоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

back​4 [bæk] adv.

1. зза́ду;

Keep back! Не падыходзь!/Не набліжайся!

2. наза́д;

back and forth уза́д і ўпе́рад;

there and back туды́ і наза́д;

be/get back home

1) вярну́цца даха́ты/дамо́ў

2) вярну́цца на радзі́му;

look back агля́двацца;

step back зрабі́ць крок наза́д

3. (таму́) наза́д;

an hour or so back каля́ гадзі́ны таму́;

far back in ancient times даўны́м-даўно́, у старажы́тныя часы́

4. (паказвае на дзеянне ў адказ) answer back пярэ́чыць;

pay back адда́ць доўг; адплаці́ць; вярну́ць гро́шы;

talk back агрыза́цца

♦

hold back the tears стры́мліваць слёзы

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

пепели́ще ср.

1. (пожарище) уст. пажа́рышча, -шча ср., папялі́шча, -шча ср.;

2. уст. ро́дны кут, бацько́ўскі дом;

верну́ться на ста́рое пепели́ще вярну́цца ў ро́дны кут (бацько́ўскі дом).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

полпути́ м. паўдаро́гі ж., палаві́на даро́гі;

верну́ться с полпути́ вярну́цца з паўдаро́гі;

пе́рвые полпути́ мы прошли́ легко́ пе́ршую палаві́ну даро́гі мы прайшлі́ лёгка;

◊

на полпути́ на паўдаро́зе.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

зла́зіць ​1, злажу, злазіш, злазіць.

Незак. да злезці.

зла́зіць ​2, злажу, злазіш, злазіць; зак.

1. Узлезшы на што‑н. або спусціўшыся куды‑н., пабыць там і вярнуцца назад. Злазіць на гарышча. Злазіць у склеп.

2. Засунуць куды‑н. руку (рукі), каб узяць што‑н. Гаспадыня злазіла ў кубел, адрэзала лусту сала і каўбасы, выцягнула агурок і ўсё гэта падала Раі. Новікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пахвальба́, ‑ы, ж.

Разм.

1. Выхваленне сваімі справамі, учынкамі і пад.; самахвальства. Сцяпану хацелася расказаць дзяўчыне, што вось ён толькі што ўратаваў ад смерці дзіця.. Але ён баяўся, каб гэта не прагучэла пахвальбой, і змаўчаў. Шамякін.

2. Тое, што і пахвала. [Коля] мог абсачыць за суткі шырокі круг мясцовасці, .. вярнуцца яшчэ загадзя ў атрад і выслухаць пахвальбу і падзяку камандзіра. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

спра́віцца, спра́ўлюся, спра́вішся, спра́віцца; зак.

1. з чым і без дап. Змагчы, выканаць што-н. або, маючы сілы, зрабіць што-н.

С. да вечара.

С. з заданнем.

2. з кім-чым. Адолець у барацьбе, перамагчы каго-, што-н.

С. з ворагам.

С. з навалай.

3. Даведацца пра што-н.

С. ў адрасным бюро.

4. Схадзіўшы, з’ездзіўшы куды-н., вярнуцца назад (разм.).

С. туды і назад за суткі.

5. з кім. Зраўняцца з кім-н. (разм.).

У рабоце з ім і малады не справіцца.

|| незак. спраўля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

абскака́ць, ‑скачу, ‑скачаш, ‑скача; зак., каго-што.

1. Праскакаць вакол каго‑, чаго‑н.

2. Разм. Аб’ездзіць, абысці ўсё, пабыць у многіх месцах. [Шафёру] трэба было «абскакаць» вунь колькі калгасаў, вярнуцца ў раён і да ночы «згайсаць» яшчэ ў два сельсавета.. Пташнікаў.

3. перан. Перамагчы, апярэдзіць у чым‑н. Абскакаць канкурэнтаў. □ [Аднавус:] — Абскакаў ты мяне, Пятрок. У мяне гектар даў семдзесят пяць цэнтнераў зерня, а ў цябе — восемдзесят. Пянкрат.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

wycofać się

зак.

1. адысці, выйсці, вярнуцца;

wycofać się na upatrzone pozycje вайск. адысці на загадзя падрыхтаваныя пазіцыі;

2. адмовіцца; пайсці

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

zurückversetzen

1.

vt вярта́ць (каго-н. у мінулы стан)

2.

(sich) у ду́мках перано́сіцца ў міну́лае

sich in die Kíndheit ~ — вярну́цца ду́мкамі ў дзяці́нства

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)