бісе́ктар

(лац. bisector = які раздзяляе надвае)

1) плоскасць, у якой ляжыць рабро двухграннага вугла і якая дзеліць гэты вугал на дзве аднолькавыя часткі;

2) інструмент, які дзеліць вугал папалам.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

◎ Карнаву́гал ’круглая упадзіна сярод поля, якая арэцца пазней, бо ў ёй доўга вясной стаіць вада’ (Яшк.). Відавочна, складанае слова: карна‑вугал. Другая аснова празрыстая. Яе значэнне ’асобная частка поля’. Што датычыцца першай, то яна ўваходзіць у склад іншых слоў, сярод які* найбольш распаўсюджанае карнавухі (гл.) ’з алрэзанымі вушамі’. Параўн. таксама карнаткі (гл.), гл. карпаць. Такім чынам карпавугал мела першаснае значэнне ’адрэзаны вугал, адрэзаная частка поля’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Каве́ннік ’вугал каля печы’ (Мат. Гом.), ’палка, на якую насаджана качарга’ (Нар. словатв.), ковэннік ’тс’ (браг., лун., Шатал.), кувеннік ’тс’. Да кавяня́ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

папрадава́ць, ‑даю, ‑даеш, ‑дае; зак., каго-што.

Прадаць усё, многае або ўсіх, многіх. Першыя пасляваенныя невялікія хаты змагароўцы папрабавалі ў суседні .. раён, а сабе замест іх збудавалі прасторныя дамы пад гладкі вугал. Нядзведскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

corner​2 [ˈkɔ:nə] v.

1. загна́ць у ву́гал, паста́віць у тупі́к; прыпе́рці да сцяны́

2. скупля́ць тава́ры з мэ́тай спекуля́цыі;

corner the market завало́даць ры́нкам

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

падваро́тніца, ‑ы, ж.

Дошка, якая закрывае шчыліну паміж варотамі (радзей дзвярамі) і зямлёй. Бацька ў доўгім кажусе, перацягнуты рамянём, вымае падваротніцу і адчыняе вароты. Брыль. [Іван і Шмігельскі] абышлі вугал гумна, пераступілі цераз падваротніцу бакавых дзвярэй. Лобан.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

схіле́нне, ‑я, н.

1. Кніжн. Дзеянне паводле знач. дзеясл. схіляць — схіліць і схіляцца — схіліцца.

2. У астраноміі — адна з нябесных каардынат.

•••

Магнітнае схіленне — вугал паміж магнітным і геаграфічным мерыдыянамі ў пэўным пункце зямной паверхні.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дзявя́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.

1. Лічба

9.

2. Група з дзевяці чалавек або дзевяці аднародных прадметаў.

Дзявяткамі плылі самалёты.

3. Назва чаго-н., абазначанага лічбай 9 (разм.).

Прыехаў на дзявятцы (на трамваі, аўтобусе, тралейбусе пад №9). Мяч трапіў у дзявятку (верхні вугал футбольных варот).

4. Школьная адзнака.

5. Ігральная карта з дзевяццю ачкамі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

касі́ць², кашу́, ко́сіш, ко́сіць; незак.

1. што. Рабіць касым, крывым; перакошваць.

К. рот.

2. што і чым. Глядзець коса, убок.

Конь касіў вокам на кучу канюшыны.

3. Быць касавокім, касым.

Левае вока косіць.

|| зак. скасі́ць, скашу́, ско́сіш, ско́сіць; ско́шаны (да 1 знач.) і пакасі́ць, -кашу́, -ко́сіш, -ко́сіць; -ко́шаны (да 1 знач.).

Скасіць вугал хаты.

Вокны пакасіла (безас.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

утвары́ць, -вару́, -во́рыш, -во́рыць; -во́раны; зак., што.

1. Стварыць сабой, выклікаць сабой узнікненне чаго-н.

Лініі ўтварылі прамы вугал.

Вада ўтварыла ў зямлі паглыбленне.

2. Арганізаваць, заснаваць.

У. ваенна-палітычны саюз.

3. Зрабіць што-н. нечаканае, непажаданае, напракудзіць (разм.).

Ай, што вы, дзеці, тут утварылі!

|| незак. утвара́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. утварэ́нне, -я, н. (да 1 і 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)