штормово́й мор. штармавы́;
штормово́й сигна́л штармавы́ сігна́л;
штормово́й ве́тер штармавы́ ве́цер.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
зя́бкі, -ая, -ае.
1. Халодны, сцюдзёны.
Пацягнуў з. вецер.
Была буйная зябкая раса.
2. Адчувальны да сцюжы.
У яго змалку былі зябкія рукі.
|| наз. зя́бкасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
адлі́га, -і, ДМ -лізе, мн. -і, -ліг, ж.
Пацяпленне зімой (ранняй вясной) пасля марозу павышэннем тэмпературы вышэй нуля.
Цёплы вецер прынёс адлігу.
|| прым. адлі́жны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
перасці́хнуць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -не; -ціх, -хла; зак.
1. Змоўкнуць, уціхнуць часова (пра гукі).
2. Паступова аціхаючы, перастаць, сціхнуць.
Вецер перасціх.
|| незак. перасціха́ць, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
◎ По́вецер ’нячысцік у выглядзе дзіка’ (ТС), паветрыпі ’нячысцікі’ (Нік., Мяч.). Табуізаваная назва, да вецер (гл.). Няясная дэталізацыя (чаму дзік?), параўн. славац. дыяп. poveirica ’віхура, моцны вецер’. Семантыка ’вецер’ > ’нячысцік’ таксама ў нова-в.-ням. Schrat(t) ’лесавік’, дыял. ’віхура; д’ябал’ (Дукава, Этимология–1982, 62). Параўн. яшчэ верцень ’вецер; нячыстая сіла’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
аквіло́н
(гр. aquilo, -onis)
рэзкі паўночны вецер.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Ветрадуй ’міфічная істота, якая ўвасабляе сабой вецер’ (КТС, А. Алешка). Ад вецер і дуць і суф. ‑уй (гл.). Параўн. укр. вітродуй ’вецер-дух’. Семантыка рус. дыял. ветродуй значна адрозніваецца ад бел. (СРНГ, 4, 203.)
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нарва́ць¹, -ву́, -ве́ш, -ве́; -вём, -вяце́, -ву́ць; -ві́; -ва́ны; зак., чаго.
1. Сарваць нейкую колькасць чаго-н.
Н. кветак.
Н. букет.
2. Парваць нейкую колькасць чаго-н.
Н. паперы.
3. Нацерабіць нейкую колькасць (лёну, канопляў і пад.).
Н. ільну.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.) і што. Нагнаць (пра вецер; разм.).
Вецер нарваў снегу.
|| незак. нарыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1—3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
пе́сціць, пе́шчу, пе́сціш, пе́сціць; пе́шчаны; незак.
1. каго. Любоўна даглядаць, пялегаваць; патураць усім жаданням, балаваць.
П. дзяцей.
2. каго. Лашчыць, галубіць.
П. дачку.
3. перан., каго-што. Выклікаць прыемныя адчуванні (пра вецер, сонца і пад.).
Вецер песціць твар.
4. перан., што. Жадаць здзяйснення чаго-н. прыемнага.
П. надзею.
|| зак. вы́песціць, -пешчу, -песціш, -песціць; -пешчаны (да 1 знач.) і спе́сціць, спе́шчу, спе́сціш, спе́сціць; спе́шчаны (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Трымунта́н ‘сіберны вецер’ (Сцяшк. Сл.), трымукта́н ‘паўночны вецер’ (калінк, Арх. ГУ). Міжземнаморскі тэрмін з франц. tramontane ‘паўночны халодны вецер на заходнім узбярэжжы Італіі і паўночнай Корсікі’ або з італ. tramontano ‘тс’ < tra‑ ‘праз’ (< лац. trans‑ ‘тс’) і montana ‘гарыстая мясцовасць, нагор’е’ (лац. mons, montis ‘гара’) (Фасмер, 4, 93; ЕСУМ, 5, 618; SWO, 1980, 769), якія рознымі шляхамі трапілі на Беларусь. Параўн. польск. tramontana ‘паўночны вецер’, рус. азоўск. трамонта́но, тремонта́на ‘тс’, дан. термонта́н ‘горны вецер’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)