разліковы ці грашовы дакумент у выглядзе даручэння аднаго банка другому зрабіць аплату за адгружаны тавар, выкананыя работы (паслугі) ці выдаць прад’яўніку акрэдытыва пэўную суму грошай пры выкананні пэўных умоў.
Бываюць акрэдытывы: грашовы — імянны дакумент, што выдаецца банкам асобе, якая ўнесла пэўную суму і жадае атрымаць яе цалкам ці часткамі ў інш. горадзе на працягу агаворанага часу; таварны — форма безнаяўных разлікаў, пры якой разліковыя дакументы аплачваюцца плацельшчыкам на месцы знаходжання пастаўшчыка за кошт сродкаў, спецыяльна забраніраваных у банку аплачваемым бокам, ці аплата гэтых дакументаў гарантавана банкам; адзыўны — можа быць ануляваны банкам, што яго адкрыў, безадзыўны — з’яўляецца цвёрдым абавязацельствам банка-эмітэнта; пацверджаны — гарантаваны банкам, які яго адкрыў; непацверджаны — без гарантый банка; рэвальверны — па меры выкарыстання аўтаматычна папаўняецца ў межах устаноўленай агульнай сумы ліміту і тэрміну дзеяння; пераводны — цалкам ці часткова можа быць выкарыстаны інш. асобамі.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ДАГАВО́Р МІЖНАРО́ДНЫ,
пагадненне паміж дзяржавамі або іншымі суб’ектамі міжнар. права, якое вызначае іх узаемныя правы і абавязкі ў паліт., эканам. ці іншых адносінах; асн. крыніца міжнароднага права. Бываюць двухбаковыя і шматбаковыя, міжурадавыя і міжведамасныя. Паводле зместу — паліт. (аб дружбе, супрацоўніцтве і ўзаемнай дапамозе, аб ненападзе, нейтралітэце, і інш.), эканам. (гандл., аб аказанні эканам. і тэхн. дапамогі, аб пазыках, крэдытах і да т.п.) і дагаворы па спец. пытаннях (у галіне сувязі, транспарту, аховы здароўя, адукацыі, навукі і культуры, прававой дапамогі і інш.). Найменні і формы дагавора міжнароднага разнастайныя: дагавор, пагадненне, канвенцыя, пакт, пратакол, статут і інш. Заключаецца на пэўны тэрмін або бестэрмінова. Калі пасля сканчэння тэрміну дагавор па згодзе бакоў не прадоўжаны, ён спыняецца. Спыненне дагавора міжнароднага можа адбыцца і да сканчэння тэрміну — па згодзе бакоў, шляхам дэнансацыі і, як выключэнне — шляхам аднабаковага анулявання ў выпадку істотнага парушэння дагавора міжнароднага другім бокам ці карэннай змены становішча.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Во́бмег ’расліна, Conium maculatum’, балігалоў плямісты’; ’блёкат’ (БРС), вобмегам (выйсці) ’бокам’ (Жд., 1). Рус.о́мег ’то’, о́мяк ’цыкута’, укр.о́мег, ц.-слав.омѣгъ ’ядавітая расліна, Lupicida’, польск.omieg, ст.-польск.omięg, omiażdżyła się owca ’аўца атруцілася цыкутай’, чэш.oměj, voměj, omih ’Aconitum’, славац.omich, omega, omeda ’тс’, славен.omej ’тс’. Прасл.*oměgъ звязана чаргаваннем з мігаць таму, што гэтыя (ядавітыя) расліны маюць адурманьваючае дзеянне (Мацэнаўэр, LF, 11, 352; Брукнер, 379). Назалізацыя ў польск. другасная насуперак Міклашычу (221). Гіпотэза Мяркулавай (ЭИРЯ, 3, 18–19), якая звязвае слав.oměgъ з лац.vomica ’рвотны’ і мяркуе, што гэта запазычанне з лац.vomitus ’рвота’ бел. і польск. мовамі, малаверагодная з фанетычнага пункту погляду і ў адносінах канкрэтнай гісторыі запазычанага слова (напр., польск.womitować, womitowy і бел.ваніты, воміт ’рвота’ не перацярпелі ніякіх змяненняў; б у бел. слове — вынік замены о‑ на об‑ пад уплывам народнай этымалогіі ў выніку ўспрымання о‑ як прыстаўкі. Параўн. омег і амежнік. Гл. таксама Фасмер, 3, 138; Махэк₂, 414.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
скле́іць, склею, склеіш, склеіць; зак., што.
1. Змацаваць пры дапамозе клею. Склеіць лісты паперы.// Зляпіць, прымусіць зліпнуцца (пра што‑н. клейкае). Кісель чамусьці склеіў зубы.Агняцвет.// Зрабіць або аднавіць што‑н. (разбітае, разламанае, разарванае), змацоўваючы часткі клеем. Склеіць разбітую вазу. □ Другім разам, калі Мішы Міхайлавіча не было ў майстэрні, хлопцы вырашылі самі склеіць крэсла. Вядома, спяшаліся і прыставілі спінку не тым бокам.Нядзведскі.//перан. Сабраць, саставіць, скласці (з якіх‑н. частак або няўмела, абы-як). [Клерык:] — Справа ў тым, што ў ксяндза Марашэўскага гэта камедыйка расцягнута на тры акты, а ксёндз Марцэвіч склеіў усё ў адным акце.Бядуля.
2.перан.Разм. Наладзіць, аднавіць. Пасля сваркі дружбу цяжка склеіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
2. Раскалываўшыся, выпасці, упасці. Зямля тут была рыхлая, і бяроза лёгка вывернулася, падняўшы на карэннях цэлы пласт дзёрну.Курто.//(1і2ас.неўжыв.). Разм. Вывіхнуцца. Рука вывернулася ў плячы.
3. Спрытным рухам, паваротам абмінуць перашкоду. Вывернуцца з возам між пянькоў. □ Музыкант неяк вывернуўся з-пад рукі і, прыціснуўшыся да сцяны, утаропіўся ў акно.Пташнікаў.//перан.Разм. Выйсці з цяжкага становішча; выкруціцца. Разоў сем.. напамінаў.. [фурман] мне, што без надбаўкі супроць умоўленай платы ніяк мне ад яго не вывернуцца.Гарэцкі.
4. Выліцца, высыпацца з перакуленай пасудзіны. // Выкуліцца з чаго‑н. Вывернуцца з саней на калдобінах.
5.Разм. Разлегчыся свабодна, раскошна. Вывернуцца на ўвесь ложак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
flank
[flæŋk]1.
n.
1) бок -у m. (це́ла жывёліны або́ чалаве́ка)
2) бакава́я ча́стка мясно́е ту́шы
3) бок, крыло́n. (буды́нка)
4) схон -у, схіл -у m. (гары́)
5) Milit. крыло́n., флянг -у m.
2.
v.t.
1) знахо́дзіцца збо́ку, расьці́ збо́ку
2) ісьці́, маршырава́ць аба́пал чаго́
3) Milit.
а) атакава́ць крыло́або́ з крыла́
б) абараня́ць крыло́
4) (пра карабе́ль) паваро́чвацца бо́кам да хва́ляў
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
выла́зіцьнесов., в разн. знач. вылеза́ть; (показываться — ещё) высо́вываться; (о волосах, шерсти и т.п. — ещё) выпада́ть, лезть; см. вы́лезці;
◊ аж во́чы на лоб ~зяць — глаза́ на лоб ле́зут;
бо́кам (праз бок) в. — бо́ком выхо́дит;
в. са ску́ры — из ко́жи (вон) лезть;
не в. з даўго́ў — не вылеза́ть из долго́в;
з гразі́ не в. — из гря́зи не вылеза́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
заплаці́цьсов.
1. заплати́ть, уплати́ть;
з. за тава́р — заплати́ть (уплати́ть) за това́р;
з. чле́нскі ўзнос — заплати́ть (уплати́ть) чле́нский взнос;
з. па раху́нку — заплати́ть (уплати́ть) по счёту;
2.перен. (вознаградить) заплати́ть; отплати́ть;
з. шчы́расцю за шчы́расць — заплати́ть открове́нностью за открове́нность;
3.перен. поплати́ться;
з. жыццём — поплати́ться жи́знью;
◊ з. галаво́й — заплати́ть голово́й;
не дагле́дзіш во́кам — ~ціш бо́кам — посл. смотри́ в о́ба
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
варо́чацца1, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца.
Незак.да вярнуцца 1.
варо́чацца2, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Паварочвацца, пераварочвацца з боку на бок. Доўга не мог [Мікіта] заснуць, усёварочаўся з боку на бок, скідаючы з сябе коўдру.Галавач.//Разм. Рухацца, варушыцца. Тыя, хто ведаў, што ў зале вось-вось павінна паявіцца дэлегацыя сялян, неспакойна варочаліся, аглядаліся і гэтым парушалі цішыню.Барашка.
2. Круціцца, вярцецца. Магчыма, там грыміць пярун? Ці дзе варочаюцца жорны?Дубоўка.Хвалі злосна штурхалі нязграбную лодку, яна цяжка варочалася на адным месцы, увесь час памыкаючыся стаць бокам пад вецер.Зарэцкі.
3. Хіліцца, нахіляцца на бок. Марцін ішоў з аднаго боку, Гілёрык — з другога і дзяржалі вулей, каб ён не варочаўся.Колас.
4.Зал.да варочаць 2 (у 1–3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
1. Прымусіць памерці, даўшы атруты. [Стэфа:] — Шкада сабаку. А што з ім? [Гаспадыня:] — Атруцілі. І ведаю нават хто.Савіцкі.— Мама, мама! — пачаў Юрка. — Ты ведаеш, чаму наш Лёнька памёр? Гэта ж Хімка атруціла яго?Гроднеў.// Пашкодзіць, ужыўшы атрутнае рэчыва. Міхал памёр ад сухот, мусіць, бо на вайне атруцілі яму лёгкія ўдушлівым паветрам.Чорны.
2. Зрабіць шкодным што‑н., усыпаўшы атруты. Атруціць ваду.
3.перан. Зрабіць шкодны ўплыў на каго‑, што‑н. [Леанарда:] — Душу мне атруцілі багачы.Клімковіч.
4.перан. Пазбавіць радасці, зрабіць непрыемным. [Аўгіння:] — Пэўна ж, я сама вінавата: на багацце пагалілася. А гэта багацце мне вылезла бокам і атруціла мне жыццё.Колас.Ды хіба мог я меркаваць тады, што гэты рахманы Паўлюк атруціць маё жыццё.Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)