раздуры́цца, ‑дуруся, ‑дурышся, ‑дурыцца; зак.
Разм.
1. Стаць вельмі дураслівым, свавольным, непаслухмяным; распусціцца. Разы два іх бачылі каля кінатэатра. І тады Мікалай Пятровіч сказаў загадчыку гаспадаркі: — Вазьміце іх пад свой нагляд, а то раздурацца малыя... Нядзведскі.
2. Пачаць амаральна паводзіць сябе, даць поўную волю сабе; разбэсціцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
самасе́йка, ‑і, ДМ ‑сейцы, ж.
Расліна, якая вырастае з насення, што само асыпалася. Табака-самасейка. □ Каля прызбы, дзе некалі быў агародчык, ужо вялікая мята, відаць, самасейка. Кулакоўскі. За год на гектары, у лепшым выпадку, прырастае тры кубаметры драўніны. А колькі займаюць хмызнякі ды бяроза-самасейка! Мяжэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шанс, ‑у, м.
Умова, якая можа забяспечыць удачу, поспех; магчымасць. Каля дзесятка менш значных эцюдаў і эскізаў былі выстаўлены ў мастацкім магазіне, што таксама гарантавала пэўныя шансы. Васілевіч. А прастудзіцца ў загартаванага рыбалова куды менш шансаў, чым у таго, хто ўзімку горнецца да цёплай печкі. Матрунёнак.
[Фр. chance.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
АЮДА́Г
(цюрк. Мядзведзь-гара),
гара-лакаліт і мыс на Паўд. беразе Крыма на Украіне. Замыкае з У Гурзуфскую бухту. Даўж. каля 3 км, выш. да 572 м. На стромкіх схілах разрэджаная ксерафітная дрэвава-хмызняковая расліннасць. Каля паўд.-зах. падножжа размешчаны міжнар. дзіцяча-юнацкі аздараўленчы лагер Артэк.
т. 2, с. 176
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АМВРО́СІЙ
(1426 або каля 1430 — каля 1494),
рускі разьбяр і ювелір. Працаваў у Троіцка-Сергіевай лаўры. Створаны ім разьбяны абразок-складзень з выявай Тройцы (1456) — выдатны помнік стараж.-рус. мініяцюры. У гэтым творы, а таксама ў работах інш. майстроў, што працавалі з Амвросіем, прыкметны ўплыў А.Рублёва.
А.К.Лявонава.
т. 1, с. 310
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АМІРА́НЦКІЯ АСТРАВЫ́
(Amirantes Islands),
архіпелаг нізінных каралавых а-воў (каля 150) у Індыйскім ак., на ПнУ ад в-ва Мадагаскар, тэр. дзяржавы Сейшэльскія Астравы. Пл. каля 85 км². Плантацыі какосавых пальмаў. Лоўля рыбы і чарапах. Адкрыты ў 1502 партугальцамі, названы ў гонар мараплаўца адмірала Васка да Гамы.
т. 1, с. 319
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АНА́ДЫРСКІ ЗАЛІ́Ў,
у паўночна-ўсходняй частцы Берынгава м., каля берагоў Чукоцкага п-ва. Даўж. 278 км, шыр. каля ўваходу да 400 км, глыб. да 105 м. У заліў упадае р. Анадыр. Большую частку года ўкрыты лёдам. Прылівы пераважна паўсутачныя (да 3 м). На беразе заліва порт Анадыр.
т. 1, с. 332
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
БУ́НГА,
праліў паміж а-вамі Кюсю і Сікоку (Японія). Злучае Унутр. Японскае мора (Сета-Найкай) з Ціхім ак. Даўж. каля 65 км, шыр. ад 30 да 75 км, найменшая глыб. на фарватэры каля 75 м. Берагі моцна парэзаныя, утвараюць шмат зручных бухтаў. Гал. парты — Саэкі і Усукі.
т. 3, с. 337
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Dum fervet olla, vivit amicitia
Пакуль кіпіць поліўка, дружба цвіце.
Пока кипит похлёбка, дружба цветёт.
бел. Каля поўнай міскі шмат сяброў. Дзе мёд, там і мухі. Дзе шмат прысмак, там зграя сабак. На ласы кусок знойдзецца раток. Абы харчы, а едакі знойдуцца.
рус. При пиве и бражке много братьев. На обеде все соседи, скатерть со стола ‒ и дружба сплыла. При пире, при бражке ‒ все дружки, при горе-кручине ‒ все ушли. Есть пирожок, есть и дружок. При доброй године и кумовья побратимы.
фр. A table bien servie beaucoup d’amis (За хорошо сервированным столом много друзей).
англ. No friendship is strong that owes its rise to a pot (Дружба, зародившаяся за столом, не крепка).
нем. Leer faß, leere Freundschaft (Пустая бочка ‒ пустая дружба). Siedet der Topf, so blüht die Freundschaft (Кипит горшок, процветает дружба).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
сука́ць несов.
1. (свивать, скручивать) сучи́ть;
с. дра́тву — сучи́ть дра́тву;
2. перен., обл. ви́ться, лета́ть;
аса́ ~ка́ла каля́ галавы́ — оса́ вила́сь (лета́ла) во́зле головы́;
3. перен., разг. сучи́ть;
дзіця́ ляжа́ла ў калы́сцы і ~ка́ла но́жкамі — ребёнок лежа́л в колыбе́ли и сучи́л но́жками
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)