Труслі́вы ‘баязлівы, палахлівы’ (ТС, Бяльк.), сюды ж трусля́к ‘баязлівец’ (Мат. Маг.). Да трус1, узнікла, відаць, пад рускім уплывам, параўн. мясцовае трухлі́вы ‘тс’ (Нас., Гарэц.), гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ту́кала ‘глухі’ (Нас., Байк. і Некр.). Відаць, у выніку семантычнага пераносу з ту́кала ‘неслух, які нічога не робіць без лаянкі на яго’ (Нас.). Да ту́каць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тэмбр ‘акустычная афарбоўка гуку’ (ТСБМ), тэ́мбар ‘тс’ (Некр. і Байк.). Відаць, праз польск.tembr ‘тс’, што з франц.timbre (ЕСУМ, 5, 542: непасрэдна з французскай мовы).
◊ den Vógel erkénnt man an den ~n — віда́ць пту́шку па палёце
II
f -, -n тэх.
1) спружы́на, рысо́ра
álle ~n spíelen lássen* — пусці́ць у ход усе́ сро́дкі
2) шпо́нка
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
coś
нешта; штосьці;
coś wam przynieśliśmy — мы нешта вам прынеслі;
coś pięknego! — гэта нешта (штосьці) цудоўнае!
coś takiego! — ну, ведаеце!;
coś go nie widać — нешта (штосьці) не відаць яго;
coś w tym jest — нешта ў гэтым ёсць;
coś niecoś — сёе-тое; крыху; што-небудзь
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Ву́мя ’вымя’ (Бяльк.), ву́мянё ’тс’ (зэльв., навагр., Сцяшк. МГ, Сцяц., Жыв. сл.). Відаць, не можа разглядацца як вынік другаснай лабіялізацыі ы ў вымя (гл.), паколькі арэал пераходу ы > у пасля губных не дасягае тэрыторый фіксацыі форм з у (ДАБМ, карта 39). Спецыфічны лексікалізаваны характар адзначанай фанетычнай з’явы выкліканы, відаць, пазіцыяй ы паміж двух губных гукаў; параўн. таксама в.-луж.wumjo, н.-луж.wumje ’вымя’, дзе лабіялізацыя — рэгулярная з’ява, паралельная да паўд.-бел.вум’е (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Жу́жалка1 ’жабянятка’ (Сл. паўн.-зах.). Рус.с.-урал.жужа́лка, свярдл., арханг., гом., перм., новасіб.жужелка ’жук, насякомае’. Відаць, звязана з памянш. *жужалка, жужаль1. Параўн. рус.арханг.жу́желица ’яшчарка’. Гэта назва дробнай істоты ўваходзіць, відаць, у кола тых істот, якія называліся першасна зборным жужаль1 паводле Махэка₂, 729.
Жу́жалка2 ’чарнявая жанчына’ (Жд.). Параўн. рус.паўд.-сіб.жу́желица ’чарнявая дзяўчына’. Семантычны перанос ад першапачатковага памянш. жужалка ’чорнае насякомае’ (< жужаль1) на асобу.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Кальча́га, кальчуга ’кульгавы чалавек’ (Бяльк.). Рус.смал.колчига ’лаянкавая мянушка старой’, колчихать ’кульгаць’, ярасл. і інш. колчихать ’кульгаць’, алан. і інш. колча ’кульгавы чалавек’, кастр.колчи‑нога і да т. п. Форма калчыга — утварэнне ў кампактнай зоне, відаць, бел. рэгіянальная інавацыя, аднак асноўная тэрыторыя распаўсюджання дэрыватаў ад колч‑ руская. Відаць, у сувязі з усх.-слав.ΚΟΛΤ‑. колтать, параўн. рус.колченожка/колтоножка, колчи‑ нога, колты‑нога і інш. Параўн. яшчэ калтыга і інш.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Агры́бяць ’вельмі пастарэць’ (Шат.). Відаць, калька з польск.zgrzybieć ’тс’. Апошняе да grzybieć ’зморшчыцца як грыб’, grzyb ’грыб’. Параўн. ірл.gerbach ’складка, маршчына’ (Петарсан, Vergl. Wortst., 12).