спыні́ць, спыню́, спы́ніш, спы́ніць; спы́нены; зак.
1. каго-што. Затрымаць рух, ход, працу каго-, чаго-н., не даць магчымасці рухацца каму-, чаму-н.
Вінцэсь спыніў крокі.
С. канвеер.
2. што. Стрымаць, забараніць што-н.
С. бойку свавольнікаў.
С. распаўсюджванне хлусні.
3. перан., што на кім-чым. Затрымаць увагу на кім-, чым-н., накіраваць на каго-, што-н., засяродзіць на кім-, чым-н. (погляд, позірк); прыйсці да якога-н. рашэння, спыніць свой выбар на кім-, чым-н.
С. свой выбар на маладым спецыялісце.
|| незак. спыня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. спыне́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
уладкава́ць, -ку́ю, -ку́еш, -ку́е; -ку́й; -кава́ны; зак. (разм.).
1. што. Прывесці ў належны парадак што-н., наладзіць, урэгуляваць.
У. усё ў кватэры.
У. справу.
У. непаразуменне.
2. каго-што. Стварыць неабходныя ўмовы для існавання; прыстроіць каго-н. куды-н., даць месца для жылля і пад.
У. асабістае жыццё.
У. каго-н. у гасцініцу.
3. каго (што). Дапамагчы паступіць на работу, вучобу.
У. на працу.
4. каго-што. Зручна размясціць, палажыць, паставіць.
У. хворага на ложку.
У. шпакоўню на дрэве.
|| незак. уладко́ўваць, -аю, -аеш, -ае; наз. уладко́ўванне, -я, н.
|| наз. уладкава́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
nurek
nur|ek
м.
1. вадалаз;
2. разм. шукальнік на гарадскіх сметніках каштоўных прадметаў;
dać ~ka — нырнуць; даць нырца
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
orzec
зак.
1. выказаць думку; заявіць; даць заключэнне;
2. юр. вынесці прыгавор;
sąd musi orzec ... — суд павінен вынесці прыгавор ...
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
stoczyć
stoczy|ć
зак.
1. скаціць;
2. стачыць; патачыць;
robaki ~ły drzewo — чарвякі стачылі дрэва;
~ć bitwę — даць бой
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
zakneblować
зак. заткнуць затычкай (заткалам);
zakneblować usta — а) заткнуць рот (заткалам);
перан. заткнуць рот, прымусіць замаўчаць; не даць гаварыць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
zbliżenie
zbliżeni|e
н.
1. збліжэнне; прыбліжэнне;
2. буйны план (у кіно);
pokazać w ~u — паказаць (даць) буйным планам
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
zrozumienie
zrozumieni|e
н.
1. разуменне;
dać do ~a — даць зразумець;
2. разуменне; спачуванне;
znaleźć ~e — знайсці разуменне (спачуванне)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Блю́да (БРС, Бяльк.). Ст.-рус. блюдо (памянш. блюдьце), таксама блюды (род. блюдъве), рус. блю́до, укр. блю́до, польск. bluda, ст.-слав. блюдо, блюдъ, серб.-харв. бљу̏до, бљӳда, параўн. і луж. blido ’стол’. Слав. blʼudo (< *bi̯udo). Старое запазычанне з гоц. biuþs ’блюда, міска’. Бернекер, 64; Майе, RS, 7, 29; Брукнер, AfslPh, 42, 142; Праабражэнскі, 1, 31; Фасмер, 1, 178. Не пераконваюць спробы даць славянскую этымалогію (напр., Абнорскі, РФВ, 73, 82 і наст.). Параўн. яшчэ блю́дка (Шат.), блю́дачка, блю́дца (Касп.), блю́дко, блю́дца (Сцяшк. МГ), блю́дзька (Бяльк.), сподак’. Некаторыя з гэтых слоў русізмы (напр., блю́дка, так лічыць Шат.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
По́ўха ’ўдар па шчацэ’ (Нас., Сл. ПЗБ), ’аплявуха’ (Бяльк., Шат., Касп.), по́ўшына ’ўдар па вуху’ (Бяльк.), по́ўшыць ’біць у вуха’ (Шат.). Хутчэй за ўсё, назоўнік абстрагаваны са спалучэння даць по (в)уху (гл. па, вуха). Малаімаверна адносіць да ўтварэнняў ад апляву́ха (гл.) шляхам народнаэтымалагічнага суаднясення са словам ву́ха (ЭСБМ, 1, 127–128), больш верагодна бачыць у ім кальку на базе літ. añtausis ’аплявуха’, ’частка шчакі насупраць вуха’ (Чэкман, Baltistica, 8, 2, 153), параўн. таксама дзеяслоўнае ўтварэнне antausiúoti ’даваць аплявуху’, аднак несупадзенне прыставачнай семантыкі (літ. ant ’на’) ставіць пад сумненне магчымасць калькавання.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)