а́драс, -а, мн. -ы́, -о́ў м.

1. Надпіс на паштовым адпраўленні, які называе атрымальніка і месца назначэння.

Дакладны а. на пасылцы.

Зваротны а. — гэта адрас адпраўшчыка.

2. Месцазнаходжанне, месцажыхарства, а таксама абазначэнне, назва месцазнаходжання, месцажыхарства.

Службовы а.

Пісаць на а.

3. Пісьмовае прывітанне ў гонар якой-н. урачыстай падзеі, юбілею.

Віншавальны а.

|| прым. а́драсны, -ая, -ае.

Адрасны стол — установа, якая рэгіструе асоб, што жывуць у пэўнай мясцовасці, і выдае даведкі пра іх месцажыхарства.

Адрасная кніга — кніга са спісам адрасоў асоб і ўстаноў.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ка́са, -ы, мн. -ы, кас, ж.

1. Аддзяленне ў банку і іншых установах, дзе праводзяцца грашовыя аперацыі; памяшканне, дзе знаходзіцца гэта аддзяленне.

Разлічыцца ў касе.

Білетная к.

Магазінная к.

2. Наяўныя грошы ўстановы, прадпрыемства.

Здаць касу.

3. Апарат, на якім адціскаюцца квіткі з указаннем атрыманай сумы, а таксама кабінка, месца, дзе знаходзіцца гэты апарат і работнік, які яго абслугоўвае.

Выбіць у касе булку хлеба.

4. У друкарскай справе: скрынка з наборам друкарскага шрыфту (уст.).

Наборная к.

|| прым. ка́савы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

рэагава́ць, -гу́ю, -гу́еш, -гу́е; -гу́й; незак., на што.

1. Адказваць якім-н. чынам на раздражненне, уздзеянне звонку.

Сэрца па-рознаму рэагуе на фізічную нагрузку.

2. Праяўляць свае адносіны да чаго-н.

Р. на скаргу.

|| зак. прарэагава́ць, -гу́ю, -гу́еш, -гу́е; -гу́й, зрэагава́ць, -гу́ю, -гу́еш, -гу́е; -гу́й і адрэагава́ць, -гу́ю, -гу́еш, -гу́е; -гу́й (да 2 знач.; разм.).

|| наз. рэагава́нне, -я, н. і рэа́кцыя, -і, ж.

Рэагаванне вока на святло.

Гэта навіна выклікала ў людзей дваякую рэакцыю.

|| прым. рэакты́ўны, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

шкадава́ць, -ду́ю, -ду́еш, -ду́е; -ду́й; незак.

1. каго (што). Адчуваць жаль, спагаду да каго-н.

Ш. бежанцаў.

2. каго-што і чаго. Берагчы, ашчаджаць, скупіцца, не даваць.

Людзі не шкадавалі жыцця для абароны айчыны.

Ш. грошы або грошай.

3. аб чым і з дадан. Смуткаваць, бедаваць з прычыны чаго-н.

Ш. аб зробленых памылках.

Шкадую, што не пайшоў у тэатр.

4. з інф. Не адважвацца што-н. зрабіць.

Я шкадую зразаць гэта дрэва.

|| зак. пашкадава́ць, -ду́ю, -ду́еш, -ду́е; -ду́й; -дава́ны.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

шту́ка, -і, ДМ -ўцы, мн. -і, штук, ж.

1. чаго. Цэлы, некрануты, непачаты яшчэ прадмет, выраб (звычайна пра рулон тканіны).

Ш. сукна, палатна.

2. Асобны прадмет з шэрага аднародных.

Некалькі штук яблыкаў.

3. Наогул пра рэч, прадмет, якую-н. з’яву ці чалавека (разм., жарт. або неадабр.).

Набыты вопыт — гэта добрая ш.

Адразу відаць, што ён за ш.

4. перан. Незвычайны ўчынак, выхадка, выдумка (разм.).

Кінь свае каварныя штукі!

Вось дык ш.!

|| памянш. шту́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

го́рче сравнит. ст.

1. нареч. гарчэ́й;

во рту ста́ло ещё го́рче у ро́це ста́ла яшчэ́ гарчэ́й;

2. прил. гарчэ́йшы;

э́тот лук го́рче гэ́та цыбу́ля гарчэ́йшая;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

наме́рен в знач. сказ. / я наме́рен э́то сде́лать я ма́ю наме́р (ма́юся) гэ́та зрабі́ць;

что вы наме́рены де́лать? што вы мярку́еце (збіра́ецеся, ду́маеце, ма́еце) рабі́ць?;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

по́льза кары́сць, -ці ж., мн. нет;

извле́чь по́льзу займе́ць (атрыма́ць) кары́сць;

в по́льзу на кары́сць;

э́то говори́т в его́ по́льзу гэ́та гаво́рыць на яго́ кары́сць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

неве́жественный не́вуцкі; (необразованный) неадукава́ны; (некультурный) некульту́рны; (несведущий) недасве́дчаны; (тёмный) цёмны;

э́то неве́жественно гэ́та не́вуцтва;

неве́жественное отноше́ние не́вуцкія (некульту́рныя) адно́сіны;

неве́жественный челове́к не́вук;

неве́жественные лю́ди не́вукі.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

ста́ться сов., разг. ста́цца, зрабі́цца, зда́рыцца;

мо́жет ста́ться мо́жа быць;

с тебя́ (с него́) ста́нется ты (ён) (гэ́та) мо́жаш (мо́жа), ад цябе́ (яго́) мо́жна чака́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)