паду́маць, -аю, -аеш, -ае; зак.
1. гл. думаць.
2. Правесці некаторы час, думаючы пра што-н.
Не спяшайся з вывадам, добра падумай.
3. 2 ас. адз. і мн. л.
паду́маеш, паду́майце. Ужыв. як пабочн. сл. або як рэпліка для выражэння насмешкі, недавер’я і пад. (разм.).
Падумаеш, такі знаток знайшоўся.
Падумайце, ён яшчэ і грубіяніць мне.
◊
І не падумаю (і не падумаеш, і не падумаў і пад.; разм.) —
1) у спалучэнні з інф. абазначае адмаўленне, нязгоду, нежаданне.
Падбухторваў мяне на дрэннае, а я і не падумаў ісці на такое.
І не падумаю прасіць прабачэння;
2) без інф. выражае катэгарычны адказ. —
Адпусціш мяне ў горад? — І не падумаю.
Падумаць! і падумаць толькі! (разм.) — выражэнне здзіўлення.
Падумаць толькі: што мы выцерпелі!
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
правалі́цца, -алю́ся, -а́лішся, -а́ліцца; зак.
1. Упасці ў якую-н. адтуліну.
П. ў яму.
Гатоў скрозь зямлю п. (хочацца знікнуць, схавацца ад сораму, страху і пад.). Як скрозь зямлю праваліўся (знік невядома куды). П. мне скрозь зямлю (клятвеннае запэўненне ў праўдзівасці сваіх слоў; разм.).
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Абрушыцца ад цяжару.
Столь правалілася.
3. перан. Пацярпець няўдачу (у якой-н. справе або пра якую-н. справу; разм.).
Спробы праваліліся.
П. на экзамене.
4. перан. Прапасці, знікнуць (разм.).
Куды ты праваліўся на два тыдні?
5. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Тое, што і уваліцца¹ (у 2 знач.).
Вочы праваліліся.
|| незак. права́львацца, -аюся, -аешся, -аецца.
|| наз. права́л, -у, м. (да 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
даткну́цца (да каго, чаго) сов.
1. прикосну́ться (к кому, чему), притро́нуться (к кому, чему), дотро́нуться, косну́ться (кого, чего), соприкосну́ться (с кем, чем и без доп.);
д. да зямлі́ — прикосну́ться (притро́нуться) к земле́;
д. руко́ю да дрэ́ва — дотро́нуться руко́й до де́рева;
не́шта ~ну́лася да маёй рукі́ — что́-то косну́лось мое́й руки́;
2. перен. косну́ться (чего), соприкосну́ться (с чем);
мне не́як давяло́ся д. да гэ́тай спра́вы — мне ка́к-то пришло́сь соприкосну́ться с э́тим де́лом
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ве́льмі нареч. весьма́, о́чень, сли́шком, кра́йне; кре́пко; стра́шно; чрезме́рно;
не в. стара́нна — не сли́шком приле́жно;
усё гэ́та было́ в. ціка́ва — всё это бы́ло о́чень интере́сно;
в. дзі́ўна, што ты ўдзе́льнічаеш у гэ́тай спра́ве — меня́ кра́йне удивля́ет твоё уча́стие в э́том де́ле;
гэ́та мне в. надаку́чыла — э́то мне стра́шно надое́ло;
в. ўдзя́чны — весьма́ благода́рен;
в. гро́зны — чрезме́рно (сли́шком) гро́зный;
в. до́бра — о́чень хорошо́;
◊ в. паважа́ны — высокоуважа́емый;
не в. (што) — не о́чень (не ахти́, та́к себе)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
здава́цца I несов.
1. в разн. знач. сдава́ться;
2. ослабева́ть; сдава́ть;
1, 2 см. зда́цца 1;
3. страд. сдава́ться; см. здава́ць
здава́цца II несов., безл. чу́диться, мере́щиться, каза́ться; гре́зиться;
хво́раму здава́ліся ро́зныя зда́ні — больно́му мере́щились ра́зные привиде́ния;
ён мне здава́ўся неблагі́м чалаве́кам — он каза́лся мне неплохи́м челове́ком;
2. в знач. вводн. сл. ка́жется;
яе́, здае́цца, до́ма няма́ — её, ка́жется, до́ма нет;
◊ з. ве́чнасцю — каза́ться ве́чностью
здава́цца III несов. полага́ться; наде́яться; см. зда́цца IV
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
обяза́ть сов.
1. (предписать) абавяза́ць;
обяза́ть вы́ехать в срок абавяза́ць вы́ехаць у тэ́рмін;
2. (вызвать чем-л. на ответную услугу) зрабі́ць ла́ску, зрабі́ць паслу́гу;
ты меня́ о́чень обя́жешь ты зро́біш мне вялі́кую ла́ску (паслу́гу);
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Per me ista trahantur pedibus
Што да мяне, то няхай кульгаюць.
Что касается меня, пусть хромают.
бел. Наш Антон не тужыць па том. Не мае гарыць ‒ не мне тушыць.
рус. Моя хата с краю ‒ ничего не знаю. Наш Антон не тужит о том: мать умирает, а он со смеху помирает. Наше дело ‒ сторона.
фр. Ce n’est pas mon affaire (Это не моё дело).
англ. It’s none of my business (Это не моё дело). Paddle yaer own canoe (Греби веслом своё собственное каноэ).
нем. Nach mir/uns die Sintflut (После меня/нас ‒ потоп).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Par pari referre (Terentius)
Роўным за роўнае аддаваць.
Равным за равное воздавать.
бел. Вока за вока, зуб за зуб. Як вы нашым, так і мы вашым.
рус. Око за око, зуб за зуб. Воздавать по заслугам.
фр. Œil pour œil, dent pour dent (Око за око, зуб за зуб).
англ. Return like for like (Отвечай тем же). Pay back in kind (Плати тем же).
нем. Aug(e) um Aug(e), Zahn um Zahn (Око за око, зуб за зуб). Wie du mir, so ich dir (Как ты мне, так я тебе).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
завя́заны
1. завя́занный;
2. повя́занный, завя́занный;
3. перевя́занный;
4. завёрнутый;
5. завя́занный;
1-5 см. завяза́ць I;
◊ хіба́ мне (табе́ і г.д.) свет з.? — ра́зве све́та что в око́шке?;
з ~нымі вача́мі — с завя́занными глаза́ми
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ГЕ́РМАН Юрый Паўлавіч
(4.4.1910, Рыга — 16.1.1967),
рускі пісьменнік. Аўтар раманаў «Рафаэль з цырульні», «Уступ» (абодва 1931), «Нашы знаёмыя» (1934—36; аднайменны фільм, 1969), «Адзін год» (1960; на аснове аповесцей 1930-х г.), гіст. рамана пра эпоху Пятра І «Расія маладая» (1952), рамана-трылогіі «Справа, якой ты служыш» (1957), «Дарагі мой чалавек» (1961), «Я адказваю за ўсё» (1964), прысвечанага духоўнаму фарміраванню сучасніка, чалавека высокай ідэйнай і грамадскай актыўнасці, аповесцей «Бедны Генрых» (1934), «Падпалкоўнік медыцынскай службы» (1949—56), «Пачатак», «Буцэфал» (абедзве апубл. 1968), кінасцэнарыяў «Сямёра смелых» (1936, з С.А.Герасімавым), «Пірагоў» (1947, Дзярж. прэмія СССР 1948), «Справа Румянцава» (1956, з Г.Я.Хейфіцам), «Верце мне, людзі» (1964), п’ес, апавяданняў, у т. л. для дзяцей. Адметныя рысы яго таленту — майстэрства сюжэтнай будовы, цікавасць да актуальных праблем, імкненне праз быт. падрабязнасці раскрыць сур’ёзныя жыццёвыя праблемы ў паўсядзённых іх праяўленнях.
Тв.:
Собр. соч. Т. 1—6. Л., 1975—77.
Літ.:
Файнберг Р.И. Юрий Герман. Л., 1970;
Левин Л.И. Дни нашей жизни: Кн. о Ю. Германе и его друзьях. М., 1981.
т. 5, с. 176
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)