Verbum

анлайнавы слоўнік

◎ Плаўба́ ’плаванне’ (Стан.). Новаўтварэнне паводле чэш. plavba ’тс’. Ад яго пры дапамозе бел. суф. ‑(б)іт утворана таксама плаўбіт ’матрос’ (тамсама). як барацьбіт.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

АПАФЕ́МА правільнага многавугольніка, адрэзак перпендыкуляра, апушчанага з цэнтра правільнага многавугольніка на любую з яго старон. Апафема правільнага n-вугольніка роўная радыусу r_n упісанай у яго акружнасці і звязана з яго стараной a_n і плошчай S_n суадносінамі: $a_{n} = 2 r_{n} tg \frac{π}{n}$ , $S_{n} = n {r_{n}}^{2} tg \frac{π}{n}$ . Апафема правільнай піраміды — вышыня яе бакавой грані.

т. 1, с. 420

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Ала́х м. Алла́х;

◊ а. яго́ ве́дае — алла́х его́ зна́ет;

аднаму́ ала́ху (бо́гу, чо́рту і пад.) вядо́ма — одному́ алла́ху (бо́гу, чёрту и т.п.) изве́стно

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

адштурхну́ць сов., прям., перен. оттолкну́ть;

яна́ са зло́сцю ~ну́ла яго́ — она́ со зло́стью оттолкну́ла его́;

твае́ ўчы́нкі ~ну́лі мяне́ — твои́ посту́пки оттолкну́ли меня́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пасвятле́ць сов., прям., перен. посветле́ть;

валасы́ ~ле́лі — во́лосы посветле́ли;

твар яго́ ~ле́ў, калі́ ён уба́чыў сваі́х — лицо́ его́ посветле́ло, когда́ он уви́дел свои́х

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

мякчэ́ць несов., прям., перен. станови́ться мя́гче; смягча́ться;

ад ма́зі ску́ра ~чэ́е — от ма́зи ко́жа стано́вится мя́гче (смягча́ется);

сэ́рца яго́ ~чэ́ла — се́рдце его́ смягча́лось

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

схематы́зм, ‑у, м.

Спрошчанасць, трафарэтнасць у мысленні, у адлюстраванні чаго‑н. Адышоўшы ад схематызму і плакатнасці, беларуская літаратура выкрывала кулака ўжо не карыкатурна-гратэскна, а ў мнагагранным паказе яго ўнутранага аблічча, яго псіхалогіі. Перкін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

хро́сніца, ‑ы, ж.

Уст. Хросная дачка ў адносінах да хросных бацькоў. Дзядзька Раман, чалавек дасціпны, бывалы, узяў сабе ролю гаспадара, па вясковых законах у яго на гэта было маральнае права: Саша — яго хросніца. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

імя́, імя́ і імені, Д імю і імені, мн. імі і імёны, імяў, імён і імёнаў, н.

1. Асабістая назва чалавека, якая даецца яму пры нараджэнні.

Уласнае і.

Яго і. — Сяргей.

2. Поўная асабістая назва чалавека з імем па бацьку, а таксама яго прозвішчам.

Завуць Раман, а і. па бацьку Пракопавіч.

3. Спадчыннае афіцыйнае найменне, якое паказвае на прыналежнасць чалавека да пэўнай сям’і, напр., у беларусаў: Брыль, Гарэцкі, Дубоўка, Карскі, Мележ, Насовіч, Шырма, Янчук.

4. Асабістая вядомасць, рэпутацыя.

Вучоны з сусветным імем.

5. Назва прадмета, з’явы.

Расліна альяс вядома пад імем сталетнік.

6. У выразе: у імя́ каго-чаго — у памяць, у гонар каго-, чаго-н. (высок.).

У і. дружбы.

7. у знач. прыназ. з Р. Названы ў гонар каго-, чаго-н.

Тэатр і.

Янкі Купалы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

а...¹ (а таксама аб..., аб’..., аба...), прыстаўка.

Абазначае:

1) пашырэнне дзеяння на ўсю паверхню прадмета, накіраванасць яго вакол або па краях прадмета: агарадзіць, агледзець, атынкаваць, ахапіць, акаваць, абпаліць, абабіць;

2) накіраванасць руху міма прадмета, абмінанне яго: абысці (лужыну), абагнуць;

3) ахоп дзеяннем многіх асоб, прадметаў, пашырэнне дзеяння на ўсе прадметы, на ўсіх асоб: абабегаць (усе хаты), адарыць, абдзяліць (падарункамі);

4) празмернасць якога-н. дзеяння: аб’есціся, абпаіць;

5) перавагу над кім-, чым-н. пры выкананні дзеяння: абагнаць, апярэдзіць;

6) наяўнасць недахопу, памылкі ў дзеянні: агаварыцца, абмовіцца;

7) забеспячэнне чым-н. у працэсе дзеяння: абвадніць, аснасціць, абдзернаваць;

8) ператварэнне ў каго-, што-н., станаўленне кім-н., наданне якіх-н. уласцівасцей, якасцей (у выніку дзеяння): ашчаслівіць, ажаніць, ажывіць;

9) дасягненне выніку дзеяння, стану: адзічэць, абрыдзець, апасці, асесці, ажывіцца, аблезці.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)