цясні́ць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; незак., каго-што.
1. Прымушаць адступіць, адцясняць. Партызаны цяснілі карнікаў.
2. Абмяжоўваць каго‑н. у прасторы, плошчы. [Дзям’ян Данілавіч:] — Не буду я вас цясніць, ды і мне там вальготней будзе. Новікаў.
3. Спіраць, сціскаць (грудзі, дыханне). Ева спынілася. Яна адчувала, як расло ў грудзях сэрца, як цясніла ёй дыханне. Маеўская.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
bądź
I заг. ад być
будзь;
bądź zdrów — будзь здаровы
II
bądź... bądź — або... або; ці... ці;
bądź co bądź — як бы там ні было; аднак;
kto bądź — хто-небудзь
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
*Ашмалак, ошма́лок ’абгарэлы кусок ці канец, край чаго-небудзь’ (Клім.). Ад шмалыты ’абпальваць, смаліць’ (там жа) як асмалак ад смаліць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ке́ркаць ’цяжка дыхаць’ (Сцяшк. Сл.), ’гагатаць’ (Сл. паўн.-зах.). Гукапераймальнае, відаць, балт. паходжання. Параўн. літ. kerkti ’кракаць’ (там жа, 458).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ко́мжа ’доўгае з шырокімі рукавамі адзенне рэлігійнага культу’ (Сл. паўн.-зах.). Параўн. польск. komża ’стыхар’ (там жа, 2, 498). Паланізм.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Лганец ’ястрабок парасоністы, Hieracium umbellatum L.’ (маг., Кіс.). Відавочна, да ілгаць (гл.), параўн. манец ’тс’ (там жа). Гл. таксама лагунец.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ме́дзіць ’цэліць’ (пух., З нар. сл.). Да ме́ціць 2. Аб азванчэнні ц у інтэрвакальнай пазіцыі гл. Яшкін (там жа, 111).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Месёнчны ’месячны’ (віл., Сл. ПЗБ). З польск. miesięczny ’тс’ (Мацкевіч, там жа, 3, 59). Карэннае ‑ё‑ з польск. miesiąc [mʼesionc] ’месяц’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Му́льны ’каламутны’, ’брудны, запэцканы’ (шальч., іганл., Сл. ПЗБ). Літуанізм. Параўн. літ. mùlinas ’брудны, запэцканы’, ’светларуды’ (Грынавяцкене, там жа, 3, 82).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Не́варуш, нёворуш ’неруш, бязлюднае месца’ (ТС). Да варушыць ’кратаць’, параўн. неворушэны ’некрануты’ (там жа), паралельнае ўтварэнне неруш (ад рухаць ’кратаць’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)