[гр. dilemma, ад di(s) = двойчы + lemma = меркаванне]
1) лог. суджэнне з двума ўзаемавыключальнымі палажэннямі, з якіх неабходна выбраць адно;
2) перан.становішча, пры якім выбар аднаго з двух супрацьлеглых рашэнняў аднолькава цяжкі (напр. стаць перад складанай дылемай).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
стан
1. Месца для стаянкі жывёлы ў поўдзень на полі або ў лесе (Бых., Жытк., Кліч., Краснап.Бяльк., Мін., Пар., Слаўг.). Тое ж становішча (Кузн.Касп.), станок (Слаўг.).
2. Начная паша (Жытк.).
3. Дарэвалюцыйнае адміністрацыйна-паліцэйскае падраздзяленне павета (БРС); месцазнаходжанне станавога прыстава (Дэмб.).
4. Месца, выбранае для стаяння (Нас.).
5. Стаянка, лагер войск (БРС).
□ ур. Арлоў Стан, Асінавы Стан, Цімошанкаў Станок (месца ў лесе) каля в. Шаламы Слаўг., Васількоў Стан (поле на месцы лесу, пчальнік) каля в. Дабранка Слаўг.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
niepewność
niepewnoś|ć
ж.
1. няпэўнасць;
~ć sytuacji — няпэўнасць становішча;
2. няўпэўненасць;
~ć co do wyniku — няўпэўненасць у выніках;
trzymać kogo w ~ci — трымаць каго ў няпэўным стане
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
pressure1[ˈpreʃə]n.
1. ціск;
atmospheric/blood pressure атмасфе́рны/крывяны́ ціск
2. на́ціск; прыці́ск
3. уздзе́янне, уплы́ў, на́ціск
4. ця́жкае стано́вішча, склада́ныя абста́віны
5. прыгнёт; ціск;
pressure of taxation падатко́вы прэс
♦
put pressure on smb. рабі́ць на́ціск на каго́-н.;
under pressure пад на́ціскам;
I did it under pressure. Я зрабіў гэта пад прымусам.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
ГРУ́ПА САЦЫЯ́ЛЬНАЯ,
адносна ўстойлівая сукупнасць людзей, звязаных агульнымі інтарэсамі, дзейнасцю і нормамі ўзаемаадносін. Асн. функцыі групы сацыяльнай: сумеснае дасягненне агульных мэт, сацыялізацыя людзей, задавальненне іх патрэб у эмацыянальным кантакце і падтрымцы. Групы падзяляюцца на малыя і вялікія. Малая група сацыяльная (пярвічная, нефармальная, фармальная, харызматычная, рэфератная) адрозніваецца непасрэднымі кантактамі паміж яе членамі, налічвае ад 2 да 20 і болей чал. Паняцце «пярвічная група» ўведзена для абазначэння сям’і, суседскіх і сяброўскіх кампаній, забяспечвае першасную сацыялізацыю індывідаў і характарызуецца высокай ступенню эмацыянальнасці ўзаемаадносін, салідарнасцю і развітой групавой самасвядомасцю. Нефармальная група ўтвараецца на аснове міжасобасных кантактаў, узаемных сімпатый і падабенства інтарэсаў яе членаў. Фармальная фарміруецца для дасягнення пэўных мэт і адрозніваецца развітой арганізацыйнай структурай. Харызматычная займае прамежкавае становішча паміж нефармальнай і фармальнай групамі. Асаблівую ролю ў ёй адыгрывае лідэр, які мае велізарную прыцягальную сілу і абаянне. Рэферэнтная група (уяўная і рэальная) — група, каштоўнасці і нормы якой служаць эталонам. Вялікая група сацыяльная — шматлікая супольнасць людзей, якія часта не ўступаюць у непасрэдны кантакт паміж сабой, але маюць падобнае сац.становішча і аб’ектыўную агульнасць інтарэсаў — класы, сац. слаі, праф. групы, этнічныя супольнасці (нацыя, народнасць, племя), узроставыя групы (моладзь, пенсіянеры) і інш.
Літ.:
Смелзер Н. Социология: Пер. с англ. М., 1994;
Щепаньский Я. Элементарные понятия социологии: Пер. с. пол. М., 1969.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
панава́нне, ‑я, н.
1.Дзеяннепаводлезнач.дзеясл. панаваць.
2. Улада, уладанне. У сатырычным часопісе «Маланка», які сістэматычна выходзіў з пачатку 1926 г.. высмейваліся самыя змрочныя бакі панавання польскіх памешчыкаў і буржуазіі.Палуян.Фашызм на злом галавы, з нахабнай і агіднай хваткай злачынца рваўся да панавання над светам..Перкін.
3. Перавага. Калі гаварыць пра стыль К. Чорнага, дык першае, што кідаецца ў вочы, — гэта панаванне ў мастацкай фразе дзеяслова.Юрэвіч.
4. Кіруючае становішча каго‑н., галоўнае, значэнне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пастано́ўка, ‑і, ДМ ‑ноўцы, ж.
1.Дзеяннепаводлезнач.дзеясл. паставіць 1.
2. Арганізацыя чаго‑н. Пастаноўка політэхнічнага навучання. Пастаноўка музычнай адукацыі ў школах.
3.Рмн.‑новак. Спектакль, інсцэніроўка. Афішы тэатра імя Якуба Коласа паведамлялі аб пастаноўцы камедыі В. Вольскага «Несцерка».«Полымя».— Адкуль бяжыш? — абыякава пытае.. [бацька]. У голасе адчуваюцца ноткі халоднасці. — З Альхоўкі, — адказвае Наталька, — там пастаноўка была.Кулакоўскі.
4.Становішча якой‑н. часткі цела, твару; манера трымаць якую‑н. частку цела. Правільная пастаноўка ног.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абвясці́ць, ‑вяшчу, ‑весціш, ‑весціць; зак., што.
1. Давесці да ўсеагульнага ведама. Абвясціць парадак дня. Абвясціць падзяку. Абвясціць прыгавор.
2. Афіцыйным актам устанавіць што‑н., заявіць аб пачатку якога‑н. дзеяння, становішча. Абвясціць вайну. Абвясціць мабілізацыю. Абвясціць падпіску на газеты. Абвясціць сход адкрытым.//кім-чым. Афіцыйна прызнаць каго, што кім‑, чым‑н. Абвясціць сябе мабілізаваным на што-небудзь. Абвясціць вар’ятам. □ Савет рабочых дэпутатаў 3 снежня абвясціў сябе органам улады.«Полымя».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́хад, ‑у, М ‑дзе, м.
1.Дзеяннепаводледзеясл. выйсці (у 1, 2, 3 і 7 знач.).
2. Месца, праз якое выходзяць. Сонца блізка стаіць да захаду, і выхад на веранду ўвесь заліты чырвонымі водсветамі.Чорны.Нара мае два выхады: адзін наверх, а другі пад ваду.Маўр.
3.перан. Спосаб выйсця; з якога‑н. становішча. [Алешын:] — Адзіны выхад: ноччу прарвацца Любой цаною да сваіх.Бачыла.
4. Колькасць вырабленага прадукту. Выхад круп першым гатункам.
•••
Ведаць усе хады і выхадыгл. ведаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)