спі́на, -ы, мн. -ы, спін, ж.
Частка тулава ад шыі да крыжа.
Выпрастаць спіну.
◊
Гнуць спіну —
1) многа і цяжка працаваць на каго-н.;
2) перад кім пакланяцца, угоднічаць.
За спінай вялікі вопыт работы — у мінулым.
На ўласнай спіне зведаць што-н. — на сваім вопыце.
Не разгінаючы спіны — без адпачынку, старанна рабіць што-н.
Павярнуцца спінай да каго-, чаго-н. — выказаць абыякавасць, знявагу, перастаць звяртаць увагу на каго-, што-н.
Рабіць што-н. за спінай у каго-н. — без ведама каго-н.
|| памянш. спі́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.
|| прым. спінны́, -а́я, -о́е.
Спінныя пазванкі.
С. мозг (у пазваночніку).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
каламу́ціць, -му́чу, -му́ціш, -му́ціць; незак., што.
1. Муціць, рабіць каламутным.
К. ваду.
2. перан. Выклікаць неспакой, баламуціць, уносіць беспарадак.
|| зак. закаламу́ціць, -му́чу, -му́ціш, -му́ціць; -му́чаны (да 1 знач.), скаламу́ціць, -му́чу, -му́ціш, -му́ціць; -му́чаны, ускаламу́ціць, -му́чу, -му́ціш, -му́ціць; -му́чаны і пакаламу́ціць, -му́чу, -му́ціш, -му́ціць; -му́чаны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
ка́рак, -рка, мн. -ркі, -ркаў, м. (разм.) Задняя частка шыі ў жывёлы і чалавека.
◊
Браць (узяць) за карак — прыцягнуць да адказнасці.
Гнаць у карак — прымушаць хутка рабіць што-н., падганяць.
Сядзець на карку — быць на ўтрыманні ў каго-н., жыць на чые-н. сродкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
запрэ́жка, -і, ДМ -жцы, мн. -і, -жак, ж.
1. Некалькі коней, сабак, аленяў і пад., запрэжаных у адну вупраж.
З. сабак.
У адной запрэжцы (таксама перан.: у пастаянных і цесных рабочых адносінах; разм.).
2. Вупраж, збруя.
◊
Хадзіць у запрэжцы — рабіць адну пэўную работу.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
го́рка¹, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж.
1. гл. гара.
2. Зашклёная шафа для посуду.
Хрустальная г.
3. Сістэма чыгуначных пуцей з ухілам, прызначаная для сартавання вагонаў (спец.).
4. Адна з фігур вышэйшага пілатажу: кароткачасовы палёт па ўзыходзячай прамалінейнай траекторыі.
Рабіць горку.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
грэць, грэ́ю, грэ́еш, грэ́е; грэ́ты; незак.
1. Перадаваць сваю цеплыню.
Сонца грэе.
2. Рабіць цёплым, награваць.
Г. малако.
3. Захоўваць цеплыню, засцерагаць ад холаду.
Кажух грэе добра.
4. перан. Супакойваць, суцяшаць.
Г. сэрца.
Грэюць матуліны вочы.
◊
Грэць рукі на чым (разм., неадабр.) — нажывацца несумленным спосабам.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
ма́гія, -і, ж.
Сукупнасць дзеянняў і слоў здольных рабіць уплыў на прыроду, людзей з дапамогай звышнатуральных сіл.
○
Белая магія — паводле сярэдневяковых уяўленняў: чараўніцтва пры дапамозе Боскіх сіл.
Чорная магія — паводле сярэдневяковых уяўленняў: чараўніцтва, якое тлумачыцца ўдзелам і дапамогай пякельных сіл.
|| прым. магі́чны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
пусці́цца, пушчу́ся, пу́сцішся, пу́сціцца; зак., у што і з інф.
1. Адправіцца куды-н.
П. ў далёкую дарогу. П. бягом.
2. Пачаць рабіць што-н. у адпаведнасці са значэннем назоўніка або інфінітыва.
П. ў скокі.
П. ў спрэчкі.
П. разважаць.
|| незак. пуска́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
ру́пець, 1 і 2 ас. не ўжыв., -піць; незак.
1. безас., каму, з інф. і без дап. Пра неадольнае жаданне рабіць што-н.; хацецца; карцець.
Мне рупіла хутчэй пра ўсё даведацца.
2. Турбаваць, не даваць спакою.
Яго ўвесь час рупіць сям ’я і гаспадарка.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
сваво́ліць, -лю, -ліш, -ліць; незак.
1. Гарэзаваць, дурэць.
Наглядай, каб дзеці не сваволілі.
2. Рабіць у адпаведнасці са сваёй воляй, не зважаючы ні на што.
3. Весці сябе несур’ёзна, легкадумна; буяніць.
Хлопец сталы, а сваволіць.
|| зак. насваво́ліць, -лю, -ліш, -ліць.
|| наз. сваво́ленне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)