БУ́ДНІКАЎ Пётр Пятровіч

(9.10.1885, Смаленск — 6.12.1968),

савецкі вучоны ў галіне мінералогіі і неарган. хіміі. Чл.-кар. АН СССР (1939). Акад. АН УССР (1939), Польскай АН (1956). Герой Сац. Працы (1965). З 1944 у Маскоўскім хіміка-тэхнал. ін-це. Навук. працы па хіміі і тэхналогіі сілікатаў, комплексным даследаванні мінер. багаццяў СССР і іх выкарыстанні. Стварыў новыя віды вяжучых, вогнетрывалых, ізаляцыйных матэрыялаў, буд. і спец. керамікі. Дзярж. прэміі СССР 1942, 1950, 1952.

Тв.:

Избр. труды. Киев, 1960.

т. 3, с. 315

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

гімн

(лац. hymnus, ад гр. hymnos)

1) урачыстая хвалебная песня ў гонар багоў і герояў у Стараж. Грэцыі;

2) урачыстая песня як сімвал дзяржавы;

3) увогуле хвалебная песня або музычны твор у гонар чаго-н. (напр. г. чалавеку працы, г. жыццю).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

ветэра́н

(лац. veteranus = стары, дасведчаны)

1) бывалы, вопытны воін; удзельнік вайны ў мінулым (напр. в. палка, в. вайны);

2) стары; заслужаны работнік, дзеяч у якой-н. галіне (напр. в. працы, в. сцэны).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

дысана́нс

(фр. dossonance, ад лац. dissonans = які па-рознаму гучыць)

1) муз. спалучэнне тонаў рэзкага, няўзгодненага гучання (проціл. кансананс);

2) перан. адсутнасць у чым-н. гармоніі, разлад, няўзгодненасць (напр. д. у працы).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

obeznany

азнаёмлены, пазнаёмлены; дасведчаны; паінфармаваны;

obeznany z miejscowymi stosunkami — азнаёмлены з мясцовымі адносінамі;

obeznany z warunkami pracy — азнаёмлены з умовамі працы

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

owoc, ~u

м. фрукт, плод; садавіна;

świeże ~e — свежыя фрукты, свежая садавіна;

~e pracy — плён (вынікі) працы;

owoc zakazany — забаронены плод

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

wypowiedzieć

зак.

1. выказаць;

2. аб(явіць;

wypowiedzieć wojnę — аб(явіць вайну;

wypowiedzieć umowę — дэнансаваць дагавор;

wypowiedzieć pracę — звольніць з працы

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

БІ́ШАП

(Bishop) Майкл (н. 1936),

амерыканскі анколаг. Праф. ун-та ў г. Сан-Францыска. Навук. працы па даследаванні працэсаў новаўтварэння, клетачных механізмаў анкагенезу. Нобелеўская прэмія 1989 (разам з Х.Вармусам).

т. 3, с. 164

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ору́дие ср.

1. прыла́да, -ды ж.;

ору́дия труда́ прыла́ды пра́цы;

ору́дия произво́дства прыла́ды вытво́рчасці;

2. перен. (средство) прыла́да, -ды ж., збро́я, род. збро́і ж., сро́дак, -дку м.;

язы́к — ору́дие обще́ния мо́ва — сро́дак зно́сін;

3. воен. гарма́та, -ты ж.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

перадавы́, ‑ая, ‑ое.

1. Які ідзе, знаходзіцца наперадзе астатніх. Перадавая пазіцыя. Перадавая лінія. □ [Аляксей і Барыс] удала адолелі нічыйную паласу, мінулі перадавы заслон немцаў і, адпачыўшы трохі, рушылі далей. Васілёнак.

2. перан. Які стаіць вышэй за іншых па ўзроўню развіцця. Перадавыя метады працы. Перадавая тэхніка. Перадавая навука. // Які дасягнуў найлепшых паказчыкаў, поспехаў у працы. Перадавыя калгасы. □ Першыя дні работы паказалі, што ў бліжэйшы час брыгада будзе ў ліку перадавых. Грахоўскі. // Прагрэсіўны. Перадавыя ідэі. Перадавая літаратура. Перадавы друк. // Найбольш свядомы, ініцыятыўны. Перадавая моладзь вёскі.

3. у знач. наз. перадава́я, ‑ой, ж. Разм. Пярэдняя лінія абароны перад фронтам праціўніка; раён баявых дзеянняў. Падрыўнікі, раней чым з’явіцца ў штаб і далажыць аб выкананы задання, вырашылі завітаць па дарозе на перадавую. Шахавец. Чарняхоўскі разам з камдывам накіраваўся ў бок перадавой. Мележ.

•••

Перадавы артыкул гл. артыкул.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)