Verbum

навыпуска́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-чаго.

1. Выпусціць, вызваліць многіх.

2. Вырабіць, выпрацаваць вялікую колькасць чаго‑н. // Выдаць, надрукаваць многа чаго‑н. Павыпускаць кніг. Навыпускаць лістовак. // Пусціць у абарачэнне ў вялікай колькасці. Навыпускаць марак.

надушы́ць ​¹, ‑душу, ‑душыш, ‑душыць; зак., каго-чаго.

Разм. Раздушыць, расплюшчыць нейкую колькасць каго‑, чаго‑н. Надушыць мух. Надушыць яблыкаў.

надушы́ць ​², ‑душу, ‑душыш, ‑душыць; зак., каго-што.

Апырскаць духамі, чым‑н. пахучым. Надушыць насоўку.

назвалака́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.

1. Цягнучы, зняць з чаго‑н. або адкуль‑н. у вялікай колькасці. Назвалакаць мяшкоў з воза.

2. Сабраць, сцягнуць у адно месца вялікую колькасць чаго‑н. Назвалакаць кучу галля.

намахлява́ць, ‑люю, ‑люеш, ‑люе; зак.

Разм.

1. чаго. Набыць махлярствам нейкую колькасць чаго‑н.

2. Хітруючы, абмануць. [Юрка:] — Збірайся і ляці. [Таня:] — А мама што скажа? — Я намахлюю ёй. Скажу, што табе з сельсавета павестку прыслалі. Гроднеў.

напра́сці, ‑праду, ‑прадзеш, ‑прадзе; ‑прадзём, ‑прадзяце; зак., чаго і без дап.

Спрасці нейкую колькасць чаго‑н. Маці напрала поўную шуфляду нітак. Бядуля. Алена радавалася: напрадзе за зіму ды натчэ вясной ручнікоў, абрусаў ды кап. Чарнышэвіч.

нараскіда́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.

1. Раскідаць, рассыпаць па паверхні, у многіх месцах. Нараскідаць гною. □ І пахла .. аерам, якога загадзя Маня нараскідала пад ложкам. Паўлаў.

2. Разбурыць, разваліць вялікую колькасць чаго‑н. Нараскідаць гнёздаў.

нарастраса́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.

1. Растрэсці, раскідаць у многіх месцах. Нарастрасаць гною.

2. Разбурыць вялікую колькасць чаго‑н. Ураган нарастрасаў будынкаў.

3. Згубіць на траскай дарозе многа чаго‑н. Нарастрасаць сена па дарозе.

чатырна́ццаць, ‑ццаці, Т ‑ццаццю, ліч. кольк.

Лік і лічба 14. Чатырнаццаць дзеліцца на 2. // Колькасць, якая абазначаецца лічбай 14. Да таго ж Мініч яшчэ меў недахоп у вымаўленні: ён шапялявіў. Было яму чатырнаццаць гадоў. Колас.

э́кспарт, ‑у, М ‑рце, м.

1. Вываз тавараў за мяжу; проціл. імпарт. Тытунь складае важную частку балгарскага экспарту. «Маладосць».

2. Агульная колькасць або агульны кошт тавараў, вывезеных якой‑н. краінай, а таксама сам вывезены тавар.

[Англ. export.]

ко́лькі, Р мн. колькіх, займ. і ко́лькі, прысл.

1. займ. і прысл. пытальнае. Абазначае пытанне пра колькасць чаго‑н.: якая колькасць? як многа? Колькі табе гадоў? Колькі старонак у кніжцы?

2. займ. і прысл. азначальнае. У клічных сказах абазначае вялікую колькасць чаго‑н.: якая колькасць! як многа! Колькі зор на небе! Колас. Вось і вуліца Янкі Купалы. Колькі ў гэтых словах роднага і блізкага для кожнага жыхара Мінска! Хведаровіч.

3. прысл. меры і ступені. Наколькі; у якой меры. Колькі таго дня было, а ўжо неўзабаве і вечар: падыходзіць тая невясёлая, але па-свойму адметная пара самых малых, зімовых дзён. Кулакоўскі.

4. займ. і прысл. адноснае. Ужываецца як злучальнае слова: а) у даданых дапаўняльных сказах. [Саша] не адчувала, колькі прайшло часу, здавалася, што вельмі многа. Шамякін. Па рагах можна даведацца, колькі аленю год. В. Вольскі; б) у даданых азначальных сказах і сказах меры і ступені. [Гудовіч:] Паветра ў гарах чыстае, сумленне ў цябе чыстае — адпачывай, колькі душа жадае. Крапіва. І, колькі ёсць сілы, да самай магілы Ары, барануй, засявай!.. Купала.

5. у знач. ліч. Разм. Некалькі, няпэўная колькасць. Дзед Талаш колькі хвілін глядзіць на Мартына, маўчыць. Колас. Праз колькі хвілін можна было разабраць, што ішлі мужчыны. Быкаў.

•••

Колькі ёсць духу (сілы) гл. дух.

Колькі ні (уступальны злучнік) — як ні.

Не столькі..., колькі... гл. столькі.

Столькі..., колькі і... гл. столькі.