fast
I [fæst]
1.
adj.
1) шпа́ркі, бо́рзды, ху́ткі
my watch is fast — мой гадзі́ньнік сьпяша́ецца
2) мо́цны
to take a fast hold of something — мо́цна ўхапі́цца за што-н.
3) які́ мо́цна трыма́ецца, ня бля́кне (пра ко́лер)
4) легкаду́мны, фрыво́льны; шалапу́тны
He led a fast life — Ён вёў шалапу́тнае жыцьцё
5) ве́рны
fast friend — ве́рны пры́яцель
2.
adv.
1) шпа́рка, бо́рзда, ху́тка
2) мо́цна; шчы́льна; пэ́ўна
The baby is fast asleep — Дзіця́тка мо́цна сьпіць
3) пасьпе́шна, безразду́мна
to live fast — марнатра́віць жыцьцё
play fast and loose — каза́ць адно́, а рабі́ць друго́е; быць няшчы́рым або́ ненадзе́йным
II [fæst]
1.
v.i.
пасьці́ць, по́сьнікаваць
2.
n.
пост -у m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
◎ Німама́та ’громка (вельмі)’ (Мат. Гом.)* Хутчэй за ўсё з ⁺няма мата, дзе мат ’голас’ (гл.), што можа трактавацца як ’так моцна, што не хапае голасу’, параўн. нямым голасам крычаць ’страшэнна, роспачна крычаць’. Не выключана і іншая версія на базе зыходнага выразу ⁺нямы мат як нямы голас. Ва ўсякім выпадку магчыма кантамінацыя абодвух выразаў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ву́рзнуць ’ударыць, стукнуць’ (КСП, Шн., 2; Яўс.); ’стукнуць нагой’ (З нар. сл.); ’хутка выслізнуцца з рук’ (Шат.), ву́рзнуцца ’выцяцца, рэзнуцца’ (Бяльк.); ’моцна ўдарыцца’ (Яўс.). Гукапераймальнае; параўн. таксама чэш. vrznouti ’ударыць, стукнуць’ (адносна якога гл. Махэк₂, 702), магчыма, другаснае збліжэнне з рэ́заць, рэзану́ць, якое як і польск. wyrznąć мае значэнне ’выразаць’ і ’стукнуць, выцяць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Базла́ць ’моцна крычаць’ (Сцяшк. МГ). Параўн. рус. дыял. базла́ть ’ілгаць’, базли́ть, базла́нить, база́нить ’крычаць’, базло́ ’горла’. Слова няяснага паходжання. Агляд розных версій гл. Бернекер, 47; Фасмер, 1, 106. Магчыма, гукапераймальнага паходжання, як і грэч. βάζω ’гавару, базікаю’ (аб грэч. слове гл. Фрыск, 1, 206–208). Сюды ж можа адносіцца і базі́каць ’гаварыць’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Плава́ ’балота (возера), якое моцна зарасло мохам, а пад нізам — вада’ (шчуч., Сл. ПЗБ), рус. вялікалук. плава ’дрыгва’. Параўноўваюць літ. plova ’тс’ (Грынавяцкене, тамсама). Звычайна плаў (гл.), згодна з Талстым (Галетай, Геогр., 172–175), ад *plaviti, *p©avati ’заліваць, плаваць’. Сюды ж брасл. плавіна ’зыбкі дзірван па берагах возера’ (Сл. ПЗБ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
push1 [pʊʃ] n. штуршо́к;
give smb. a push штурхну́ць каго́-н.;
He gave me a violent push in the back. Ён моцна штурхнуў мяне ў спіну.
♦
at a push BrE, infml калі́ пашанцу́е, калі́ ўсё по́йдзе до́бра
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
злякну́цца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; ‑нёмся, ‑няцеся; зак.
Разм. Раптоўна і моцна спужацца. Акцызнік, відаць, не пачуў, як бразнулі дзверы і выбег з хаты Міхал, бо, калі падняў галаву ад сваіх гумавых ботаў і ўбачыў, што ў парозе пуста, — злякнуўся і змоўк. Пташнікаў. Зуб на зуб не пападзе. Злякнуўся надта. Пянкрат.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
закліна́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., каго-што.
1. Імкнуцца падпарадкаваць каго‑, што‑н. сілай чараў, вядзьмарства, малітваў. Заклінаць змей. Заклінаць ад кулі.
2. Горача прасіць, маліць аб чым‑н. Бацькам заклінаю — не выходзь! — крычала старая. Місько.
3. Моцна лаяць, праклінаць. — Гадаўка! гадаўка!! гадаўка!!! — Адна адну проста заклінае гэтымі брыдкімі словамі. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
засапці́ся, ‑пуся, ‑пешся, ‑пецца; ‑пёмся, ‑пяцеся; пр. засопся, ‑саплася, ‑лося; зак.
Разм. Пачаць цяжка і шумна дыхаць (ад скорай хады, цяжкай хваробы і пад.). Дзед Мікіта толькі што вярнуўся з рыбы. Відаць, ён спяшаўся.., бо моцна засопся. Колас. Алесь прывалок два вялізныя кашы бульбы, засопся, пачаў дзьмухаць на расчырванелыя рукі. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аглабе́лька, ‑і, ДМ ‑льцы; Р мн. ‑лек; ж.
1. Памянш. да аглобля. Яўген Пятровіч рушыў за Колем, які моцна абхапіў рукамі тонкія аглабелькі. Якімовіч.
2. Дужка ў акулярах, якая закладваецца за вуха. Доктар зірнуў спадылба на ўсіх нас праз свае акуляры, у якіх чамусьці не было правай аглабелькі. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)