Ты́паць (ты́пъць) ‘ісці (пра маленькіх дзяцей)’ (мёрск., Нар. лекс.), ‘ісці, лёгка ступаючы (пра дзяцей, старых)’ (лаг., Стан.), сюды ж ты́птацца (тыптъцца) ‘хадзіць вельмі ціха’ (мёрск., Нар. лекс.), тыпты́сь ‘дрыжэць, трэсціся’ (драг., Жыв. НС). Параўн. укр. ти́пати ‘павольна ісці’, рус. ти́пать ‘хадзіць на дыбачках (на пальчыках)’, польск. cipać ‘ісці ціха, несупынна (пра дождж)’, н.-луж. typotaś ‘дробненька тупаць’, славен. típati ‘дакранацца, кранаць’, харв. tipati ‘тс’. Прасл. *tipati ‘ціха пастукваць, ціха ісці’, магчыма, анаматапеічнага паходжання, суадноснае з прасл. *tъpati ‘тупаць’, *te(p)ti ‘біць’, *tъpъtati ‘таптаць’ (Фасмер, 4, 60; ЕСУМ, 5, 570). Стой (Бязлай, 4, 182) параўноўвае з літ. tipénti ‘хадзіць на пальчыках, на дыбачках (у тым ліку пра дзяцей, якія вучацца хадзіць)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паці́ху прысл
1. (ціха) léise, still;
2. (не спяшаючыся) lángsam;
3. (непрыкметна) únbemerkt, vórsichtig
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Ву́сціш абл. ’ціша’ (БРС). Утвораны шляхам зваротнай дэрывацыі назоўнік ад усці́шыць; гл. ціха, ціш.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
абы́¹, злуч.
1. Далучае ўмоўныя і мэтавыя даданыя сказы; ужыв. пераважна з часц. «толькі».
Усё будзе добра, абы толькі на зямлі быў мір.
Ты хочаш прымірыць усіх, абы ціха было.
2. Ужыв. з даданымі сказамі часу; адпавядае злуч. «толькі», «як толькі» (разм.).
Абы вольная хвіліна, то яе ўжо ў хаце няма.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
супако́іць, -ко́ю, -ко́іш, -ко́іць; -ко́ены; зак.
1. каго-што. Прывесці каго-, што-н. у стан спакою; прымусіць весці сябе ціха; утаймаваць.
С. вучняў.
С. сабаку.
С. душу маці.
2. што. Змякчыць, зрабіць менш інтэнсіўным, паменшыць.
С. зубны боль.
|| незак. супако́йваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. супако́йванне, -я, н. і супакае́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
сурдзі́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
Тое, што і сурдзіна.
•••
Пад сурдзінку — а) ціха, прыглушана. Каб не прыцягваць увагі пасажыраў, я іграў .. [жанчыне] ціха, пад сурдзінку. Рамановіч; б) тайком, употай, цішком.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
kompletnie
зусім, цалкам;
uciszyło się kompletnie — зрабілася зусім ціха
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
вы́мармытаць, ‑мычу, ‑мычаш, ‑мыча; зак., што.
Сказаць што‑н. ціха, невыразна; прамармытаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
wiggle [ˈwɪgl] v. infml
1. паго́йдваць; паго́йдвацца; пахі́стваць; пахі́ствацца
2. круці́ць; круці́цца; віхля́цца;
Stop wiggling and sit still! Перастань віхляцца, сядзі ціха!
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Момля ’той, хто гаворыць вельмі ціха, незразумела’ (ваўк., Сл. ПЗБ), рус. перм. момля ’ціхоня’. Гукапераймальнае. Да мумляць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)