пацэ́ліць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; зак.
Трапіць у цэль. Алесь пацэліў дзвюма кулямі з трох — відаць было, як паляцелі каменныя пырскі. Караткевіч. // Патрапіць зрабіць. Доўга не мог пацэліць [Мароз], каб зашпіліць аплік каўняра. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тра́фіць ‘папасці, пацэліць’: цѣливъ въ ворону, а трафивъ в корову (Нас.), ‘патрапіць, знайсці’ (Сл. ПЗБ), ‘здагадацца, скеміць’ (Сцяшк. Сл., Шпіл.), ‘дайсці’: трафив да адной гари (Кітаб Луцкевіча), ‘прылажвацца, дагаджаць’ (Мал.; капыл., Жыв. сл.), тра́фіцца ‘здарыцца’ (Нас., Ляц.), сюды ж патра́фіць ‘трапіць; адгадаць’ (Шпіл.), траф ‘меткі ўдар’ (Нас.), ст.-бел. трафити, трапити, трахвити ‘пацэліць, натрапіць, змагчы, здарыцца’ (ГСБМ), трафитися ‘здарыцца, адбыцца’ (Ст.-бел. лексікон). Са ст.-польск. trafić, trapić < с.-в.-ням. trëffen ‘трапляць’, ‘сустрэць, наткнуцца на каго-небудзь’, ‘дасягаць’ (Булыка, Лекс. запазыч., 189; Борысь, 639; Вінцэнц; ЕСУМ, 5, 622). Гл. трапіць 1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трапу́нак, трапу́нок ‘выпадак’ (Касп., Сл. Брэс.; драг., З нар. сл.), трапу́нкі ‘ліха’ (Сцяшк. Сл.), ст.-бел. трафунокъ ‘выпадак’ запазычана са ст.-польск. trafunek, trefunek ‘тс’, якое з trafić > бел. трапіць 1 (гл.). Гл. таксама трафу́нак.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пра́ма.
1. прысл. Па прамой лініі, у прамым напрамку.
Прайсці п.
2. прысл. Зараз жа, непасрэдна, адразу.
Пачаць гаварыць п. з парога.
Трапіць п. ў цэль.
3. прысл. Адкрыта, шчыра.
Адказаць п.
4. часц. У спалучэнні з прыназоўнікам надае ім большую дакладнасць і канкрэтнасць; проста.
Сустрэцца з кім-н. п. ў дзвярах.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
няёмкі в разн. знач. неудо́бный, нело́вкий;
~кая по́за — неудо́бная (нело́вкая) по́за;
тра́піць у ~кае стано́вішча — попа́сть в неудо́бное (нело́вкое) положе́ние
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
засы́пацца¹, -ы́плюся, -ы́плешся, -ы́плецца; -ы́пся; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра сыпкае: трапіць куды-н. усярэдзіну, за што-н.
Снег засыпаўся за каўнер.
2. Пакрыцца, напоўніцца чым-н. сыпучым.
З. да краёў.
3. чым. Мець чаго-н. у вялікай колькасці (разм.).
Ураджайны год, хлебам можна з.
|| незак. засыпа́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
уе́хаць, уе́ду, уе́дзеш, уе́дзе; уе́дзь; зак.
1. Едучы, трапіць, пранікнуць унутр.
У. у лес.
2. Праехаць які-н. шлях (разм.).
За дзень уехалі сто кіламетраў.
3. перан. Увайсці ў што-н. мяккае, сыпучае; асесці, угрузнуць.
Хата ўехала ў зямлю.
|| незак. уязджа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. уе́зд, -у, м.; прым. уязны́, -а́я, -о́е.
Уязная брама.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
popaść
I зак.
трапіць;
popaść w niełaskę — трапіць у няласку; страціць ласку;
popaść w nędzę — дайсці да жабрацтва
II зак.
папасвіць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
котёл кацёл, род. катла́ м.;
а́томный котёл физ. а́тамны кацёл;
попа́сть в котёл воен. тра́піць (папа́сці) у кацёл.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
асаро́міцца, ‑млюся, ‑мішся, ‑міцца; зак.
Зрабіўшы непрыгожы ўчынак, трапіць у няёмкае становішча; асароміць сябе. Я ніколі яшчэ нікому не пісаў пісем. Мне і хацелася гэта зрабіць, і баяўся, каб не асароміцца перад цёткай Марыляй. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)