По́лап ’столь’ (беласт., Сл. ПЗБ). Хутчэй за ўсё, запазычана з польск.połap, półap (1437), pułap ’тс’, паводле Банькоўскага (2, 965), ’мазавецкае слова” ад łapić, łapać ’хапаць’, гл. асабліва pułapka, połapka ’пастка’, połapić ’схапіць’, параўн. аблапіць ’абхапіць’. Іншае паходжанне можна дапусціць для по́лаб ’столь’ (гл.), што, магчыма, сведчыць аб старых мазавецка-палескіх сувязях (Тарн.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нахапа́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
1. Захапіць, схапіць многа чаго‑н. [Сынклета Лукічна:] — Не давай [коней]! Амелька будзе па начах сваю сядзібу апрацоўваць... Нахапаўся [зямлі] і на дачку і на сына...Шамякін.
2.перан.Неадабр. Павярхоўна, выпадкова засвоіць што‑н. Нахапацца новых слоў. □ За шмат гадоў работы Бялоцкі нахапаўся сяго-таго з сельскагаспадарчых ведаў. Але ж гэта былі абрыўкі, лахманы, адарваныя часам ад.. навукі.Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аніга́дкі, прысл.
Разм.
1. Адпавядае выразу: «хоць бы што». Нашкодзіў і анігадкі. □ Іменна, галубок, драч. Мы яго дзеркачом завём, — разгаварыўся дзед Мікалай. — Кажуць, птушка тая пехатой шыбуе з самой Афрыкі. Ідзе і ідзе сабе і анігадкі.Даніленка.
2. Спакойна, са спакойнай душой. Было ўсё прадугледжана для таго, каб за пагодаю схапіць сена, скідаць яго ў стагі і быць анігадкі на ўсю зіму.Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ująć
зак.
1. узяць;
2.схапіць, арыштаваць;
ująć złodzieja — схапіць злодзея;
3. выклікаць прыхільнасць да сябе, схіліць на свой бок;
4.перан. падысці;
5. адбавіць, зменшыць;
ująć masła — адбавіць масла;
ująć na wadze — збавіць у вазе
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
сца́паць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Разм.
1. Узяць рэзкім рухам (рук, зубоў); схапіць. — Я ведаю, не першы раз, — увесь заварушыўся Яўхім, — нічога, мы яе [рыбу] сцапаем...Пестрак.
2.перан. Арыштаваць, затрымаць, злавіць. Застаецца больш рэальным адно меркаванне: .. [Марынчук] напароўся на немцаў ці на паліцыю, і тыя яго сцапалі.С. Александровіч.На месцы засады .. [Косця] дасць сігнал, хлопцы выскачаць і сцапаюць бургамістра, а Косця паможа ім.Новікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
nabawić się
зак.
1. нажыць;
nabawić się kataru — схапіць насмарк;
nabawić się reumatyzmu — нажыць рэўматызм;
2. нагуляцца
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Няць ’браць; узяць, схапіць; верыць; зразумець, навучыцца, засвоіць’ (Гарэц.), ’стукнуць; крануць’ (Нас.), ’узяць (з намаганнем)’ (Яруш.), ’браць’ (Сержп.), ’есці’ (полац., Нар. лекс.). Да прасл.*jęti, гл. яць, узяць; н‑ мае прыставачны характар, параўн. таксама прыставачнае и‑ у ст.-бел.инялъ, не инѧли (XVI ст.) = ст.-слав.ѭлъ (Карскі, 1, 264; 325), паходзіць ад некаторых прыназоўнікаў (*vъn‑, *sъn‑ і пад., Фасмер, 3, 95).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Schlafíttchen
n
j-n am [beim] ~ néhmen* [kríegen] — разм.схапі́ць каго́-н. за каўне́р; злаві́ць каго́-н. (на гарачым)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Рапе́й, рапе́нь ’лопух’, ’лісце лопуху, Lappa tomentosa’ (Сцяшк.; шчуч., воран., Сл. ПЗБ), рапе́й, рапе́йнік ’шышка лопуху і расліна’ (Скарбы), рапе́шнік (Мат. Гом.), рапяшні́к (Ян.), рапо́ўнік (Сл. ПЗБ), параўн. укр.дыял.репі́й ’тс’, ст.-укр.рѣпѣи ’асот’, рус.репе́й ’лопух’, ст.-рус.рѣпьи ’рапей, калючка’, ст.-чэш.řépí ’плод лопуху’, славен.repje зборн. ’лопух’, балг.ре́пей ’назва розных раслін, калючыя плады якіх чапляюцца за воўну і адзенне’. Прасл.*rěpьjь, вытворнае ад *rěpъ ’тс’, параўн. польск.rzep ’расліна Arctium lappa’, харв.rijep ’расліны Arctium lappa, Petasites officinalis і інш.’, што выводзяць з прасл.*rěpiti ’схапіць, учапіцца’, захаванага ў польск.дыял.rzepić się ’зліпацца’, славац.дыял.repiť sa ’схопліваць, прычапляцца’, што суадносяцца з літ.ap‑rė́pti ’схапіць’ (Брукнер, 475; Шустар-Шэўц, 2, 1215; БЕР, 6, 226; Бязлай, 3, 172). У беларускай мове названая форма захавалася пераважна ў прыставачных утварэннях, параўн. зрэ́піцца ’счапіцца, схапіцца’ (Скарбы), урэ́піцца ’учапіцца’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
claw
[klɔ]1.
n.
1) капцю́р, кіпцю́р -а́m.
2) ла́па зь кіпцюро́м, клю́шня f.
2.
v.t.
1) дра́паць; драць, дзе́рці, разьдзіра́ць
2) схапі́цьабо́ цягну́ць ла́памі
3) скрэ́бці
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)