паўдзён
1. Абгароджанае месца для жывёлы ў полі або ў лесе (Докш., Круп.).
2. Паўднёвая частка свету, поўдзень (Грыг. 1838—1840, Слаўг.). Тое ж паўдня́ (Слаўг.).
3. Паўднёвы, сонечны схіл гары (Слаўг.). Тое ж паўдзе́нне, паўдзёнак (Слаўг.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
БАРХАТКО́ВА Алена Мікалаеўна
(н. 24.5.1965, г. Слуцк),
бел. жывапісец. Скончыла Мінскае маст. вучылішча імя А.Глебава (1984). Яе пейзажам і нацюрмортам уласцівы мяккасць і лірызм светаадчування, своеасаблівасць і непаўторнасць колеравага бачання, маст. почырку. Сярод работ: «Сакавік» (1985), «Яблыкі», «Пасля дажджу» (абедзве 1992), «Бэз», «Зімовы сад» і «Пачатак лета» (усе 1993), «Нацюрморт з рабінай», «Кастрычнік», «Капліца ў Падневічах» (усе 1994), «Ранняя вясна», «Май цвіце», «Сонечны нацюрморт», «Вячэрнія промні», «Гарачы жнівень», «Сакавік», «Манастырскі сад», «Палявыя кветкі», «Апошні прамень» (усе 1995) і інш.
Г.А.Фатыхава.
т. 2, с. 322
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
udar, ~u
м.
1. мед. удар;
udar cieplny — цеплавы ўдар;
udar słoneczny — сонечны ўдар;
udar mózgu (mózgowy) — апаплексічны ўдар; інсульт;
2. фіз. імпульс
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
со́нечна,
1. Прысл. да сонечны (у 2–5 знач.).
2. безас. у знач. вык. Пра яснае, бясхмарнае надвор’е. У той дзень было ясна, сонечна. Чорны. На дварэ сонечна, недалёка ад вакзала сад, на дрэвах густа бялеюць яблыкі. Хомчанка.
3. безас. у знач. вык. Пра асветленасць сонцам чаго‑н. З раніцы да вечара ў.. [доме] было сонечна, і мусіць таму так бушавалі тут вазоны. Васілевіч.
4. перан.; безас. у знач. вык. Радасна, весела. Бывае на душы так сонечна, Як на касе каля вады. Тады не сумна мне ніколечкі, Хоць ад мяне далёка ты. Грачанікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́даться
1. (образовать выпуклость) вы́дацца, вы́таркнуць, вы́пнуцца, вы́пукліцца;
2. (выделиться) вы́значыцца;
3. разг. (случиться, оказаться) вы́пасці; вы́дацца, вы́дарыцца; нада́рыцца; (найтись) знайсці́ся;
вы́дался со́лнечный денёк вы́паў (вы́даўся) со́нечны дзянёк;
вы́далось не́сколько часо́в свобо́дного вре́мени вы́дарылася (знайшло́ся) не́калькі гадзі́н во́льнага ча́су;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
beam1 [bi:m] n.
1. праме́нь, про́мень;
a beam of sunlight со́нечны праме́нь;
a beam of comfort про́бліск надзе́і, не́йкая ўце́ха;
the beams of a smile прамяні́стая ўсме́шка; рот да вушэ́й
2. пучо́к про́мняў;
on full beam з по́ўным святло́м (пра машыну)
3. брус; бэ́лька;
a balance beam sport бервяно́
♦
off beam infml памылко́вы
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
patch1 [pætʃ] n.
1. кава́лачак, шмато́к;
a potato patch ла́пік зямлі́ пад бу́льбу
2. ла́та;
She sewed a patch onto the knee of her jeans. Яна нашыла лапік на калена сваіх джынсаў.
3. пля́ма;
a patch of sunlight со́нечны за́йчык
♦
be not a patch on smb./smth. не ісці́ ні ў яко́е параўна́нне з кім-н./чым-н.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
promień
promie|ń
м.
1. прамень;
~ń słońca — сонечны прамень;
~nie Roentgena — рэнтгенаўскія прамяні;
2. радыус;
w ~niu stu metrów od … — у радыусе ста метраў ад …
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
ГЕ́РЧЫК Міхаіл Навумавіч
(Майсей Беньямінавіч; н. 7.6.1932, г. Бабруйск Магілёўскай вобл.),
бел. пісьменнік. Скончыў БДУ (1958). Працаваў у газ. «Зорька» (з 1954), выд-вах «Беларусь» (з 1964), «Мастацкая літаратура» (1972 — 92). Друкуецца з 1949. Піша на рус. і бел. мовах. Асн. тэматыка твораў для дзяцей — фарміраванне і станаўленне характару падлетка (кн. аповесцей і апавяданняў «Вецер ірве павуціну», 1963; «Зямное прыцягненне», 1965; «Сонечны круг», 1970; «Галінка зялёнага дрэва», 1977; «Дзе жывуць чараўнікі», 1980; «Самае сіняе неба», 1982). Аўтар раманаў «...Аддаеш назаўсёды» (1970), «Здабыццё надзеі» (1976), «Вяртанне да сябе» (1989), дакумент.-публіцыст. аповесці «Час гаспадароў» (1983).
Тв.:
Избр. произв. Т. 1—2. Мн., 1992.
т. 5, с. 202
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
*Вясе́лік 1, палес. вэсэ́лык ’журавель, Grus grus L.’ (Дразд.), укр. веселик ’тс’ — табуістычная «назва жураўля, якую трэба ўжываць тады, калі жураўлі прылятаюць, вясною, каб не журыцца цэлы год» (Грынчанка, 1, 141). Магчыма, гэта проціпастаўленне народнай этымалогіі лексемы вясна, якая звязваецца з лексемай вясёлы, у прыватнасці з яе значэннямі ’здаровы, радасны, ясны, каляровы, сонечны, асветлены, з буйной расліннасцю, які радуе багаццем, буйнасцю і г. д.’ Тое ж адносна наступных слоў: вяселік 2, вяселік 3. Сюды ж высё́лык ’эўфемістычная назва жураўля, заўважанага першы раз у гэтым годзе’ (Клім.).
Вясе́лік 2 ’смаржок, Gyromitra (Helvella) esculenta’ (Янк. I); ’красавіковы грыб смаржок’ (КТС, К. Цвірка). Відавочна, да вясна (гл.) *вясеннік > вяселік. Магчыма, аднак, што назва была матывавана знешняй незвычайнасцю; параўн. весялуха 5 і ўкр. весе́лка воню́ча ’грыб Phallus impudicus’. Аднак славац. veseliarky ’Armillariella mellea, асенні апенак’.
*Вясе́лік 3, вэсэлык ’вясёлка’ (іван., ДАБМ). Утворана ад veselъ і суф. ‑ikъ. Названа, паводле шматкаляровасці, якая весяліць, радуе вока чалавека. Параўн., аднак, вясёлка 1, весялу́ха 2.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)