◎ Кнува́ць ’ныць, плакаць’ (Бяльк.). Хоць семантычна да волі далёкае, але усё ж такі звязана з укр.кнувати ’задумваць нешта злачыннае’. Апошняе разглядаецца як запазычанне з польск.knować ’тс’ (ЕСУМ, 2, 474). Разыходжанні ў значэнні можна вытлумачыць семантычнымі працэсамі Параўн. кнуваць ’ныць, плакаць’ (^скардзіцца, паклёпнічаць’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
whine
[hwaɪn]1.
v.i.
1) скавыта́ць; скуго́ліць; еката́ць (пра саба́ку)
2) пішчэ́ць, хны́каць (пра дзіця́)
3) нарака́ць; ска́рдзіцца
2.
n.
1) скавыта́ньне, скуго́леньне n.
2) піск -у m., хны́каньне, нарака́ньне n.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
хма́рны, ‑ая, ‑ае.
1. Пакрыты хмарамі. Хмарнае неба.// З небам, зацягнутым хмарамі. Хмарны дзень. □ Ліліся сумныя гукі, і здавалася, нехта наракае і тужыць, што прайшло цёплае лета, скардзіцца на хмарную восень, на слоту.Каліна.Ноч была хмарная, і на невялікай адлегласці ўжо нельга было распазнаць чалавека.Дуброўскі.
2.перан. Пануры, сумны, невясёлы. Хмарны настрой яшчэ жыў у Антонавай душы.Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
wail2[weɪl]v.
1. (about/over) выць, лямантава́ць;
Don’t wail over your misfortunes! Перастань скардзіцца на свае няшчасці!
2. галасі́ць, апла́кваць;
wail for/over one’s dead галасі́ць над нябо́жчыкам; апла́кваць паме́рлых
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
1.што і без дап. Утвараць голасам музычныя гукі, выконваць вакальны твор.
П. раманс.
2. Пра пеўчых і некаторых іншых птушак: абзывацца галасамі.
Жаваранак пяе.
3.што і пра што. Складаць вершы пра што-н., апяваць што-н. (высок.).
Паэт пяе пра жыццё народа.
◊
Лазара пець (разм., неадабр.) — скардзіцца на лёс, прыкідвацца няшчасным.
|| зак.прапе́ць, -пяю́, -пяе́ш, -пяе́; -пяём, -пеяце́, -пяю́ць; -пе́й; -пе́ты (да 1 і 2 знач.) іспець, спяю́, спяе́ш, спяе́; спяём, спеяце́, спяю́ць; спей; спе́ты (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
groan2[grəʊn]v.
1. стагна́ць;
groan with pain стагна́ць ад бо́лю;
moan and groan (пастаянна) ска́рдзіцца, хны́каць
2.fml лама́цца, угіна́цца пад цяжа́рам;
The tables were groaning with food. Сталы гнуліся ад ежы.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
moan2[məʊn]v.
1. стагна́ць
2. (about)BrE, infmlска́рдзіцца (асабліва без належнай прычыны, так што гэта раздражняе);
What are you moaning about now? Ну на што скардзішся цяпер?
3. лямантава́ць; жальбава́ць, гарава́ць
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Разляле́цца ’разбалецца’ (лід., Сл. ПЗБ). Верагодны роднаснае з укр.ле́ле ’выклічнік для выражэння жалю, страху або здзіўлення’, леле́кати ’галасіць, стагнаць’, лелі́ти ’плакаць’, балг.ле́ле ’выклічнік для выражэння жалю, здзіўлення’, серб.ле̏ле ’тс’, харв.lelkati ’скардзіцца, стагнаць’, якія тлумачацца як утварэнні ад клічнай формы назоўніка ле́ля ’старэйшая жанчына, цётка, маці’. (ЭССЯ, 4, 103–105; ЕСУМ, 3, 216–217).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
плаксі́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Які часта плача. [Галя:] — Ідзіце, ідзіце ўжо дадому, а то сын прачнецца і хопіцца, што няма бацькі, плакаць будзе. Можа, ён у вас вельмі плаксівы?Сабаленка.
2. Такі, які бывае пры плачы; падобны да плачу. Плаксівы голас. □ І Раман, адразу зрабіўшы плаксівы выраз твару, паплёўся ў кватэру.Ваданосаў.
3. Які любіць скардзіцца, наракаць. Дарэмна Апанас наракаў на сваю долю. Дачка яго была не з плаксівых.Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тру́цень, трутня, м.
1. Самец у пчалінай сям’і. Пчолкі мёд нясуць да сот, Труцень есць ды есць той мёд.Купала.
2.перан.Разм. Той, хто не працуе, а жыве за кошт працы другіх; лодар. Скардзіцца, што ныюць плечы У яго з юначых пор... Эх ты, труцень чалавечы! Як з табой нам жыць. Рыгор?!Ставер.Можа Іосіф і ёсць прычына таго, што Джыавані так высмейвае ўсіх манахаў, як трутняў і лежабокаў.Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)