жалязня́к Балотная жалезная руда (Слаўг.).
□ в. Жале́знікі Ветк.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
жале́зны, -ая, -ае.
1. гл. жалеза.
2. Які змяшчае ў сабе многа жалеза.
Жалезная руда.
3. перан. Дужы, моцны.
Жалезныя мышцы.
Жалезнае здароўе.
4. перан. Цвёрды, неадступны, стойкі.
Жалезная воля.
Жалезная дысцыпліна.
○
Жалезны век — эпоха ў развіцці чалавецтва, калі чалавек пачаў выкарыстоўваць жалеза ў якасці асноўнага матэрыялу для вырабу прылад працы.
◊
Наесціся жалезнага бобу (разм.) — набрацца цярпення, праявіць упартасць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зале́гчы, -ля́гу, -ля́жаш, -ля́жа; -лёг, -ле́гла і -лягла́, -ло́; заля́ж; зак.
1. Легчы надоўга.
З. ў логава.
2. Размясціцца дзе-н. скрытна.
З. ў засаду.
З. ў акопах.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Размясціцца, памясціцца.
Руда залегла на глыбіні двух метраў.
Трывога залягла ў сэрцы (запала).
|| незак. заляга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
іржаві́нне і ржаві́нне, ‑я, н.
Абл. Балота з іржавай вадой. У ржавінні па калені Стаялі, моклі лазнякі. Танк. — А там, дзе ёсць жалезная руда і вада афарбавана ў іржавы колер, то такое балота па-нашаму — іржавінне. В. Вольскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спячы́ся сов.
1. (о хлебе и т.п.) испе́чься;
2. (о яичнице и т.п.) поджа́риться;
3. (на солнце) обже́чься, сже́чься, обгоре́ть;
4. спец. спе́чься;
руда́ спякла́ся — руда́ спекла́сь;
5. перен., разг. погоре́ть;
ён тут і спёкся — он тут и погоре́л
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Малібдэн ’хімічны элемент, Mo’ (ТСБМ). З рус. молибден ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 89), дзе з новалац. molybdenum < лац. molybdaena ’руда, свінцовы бляск’ < ст.-грэч. μολύβδαινα ’кавалачак свінца, які чапляўся да вудачкі’ < μόλυβδος ’свінец’ (Голуб-Ліер, 320).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ру́дня ’прамысловае прадпрыемства, дзе здабывалі або плавілі руду’ (ТСБМ, Нас.), ’месца выплаўкі жалеза’ (ТС), рудня́, ру́дніца ’тс’ (Ласт.), руднікі́ ’жыхары вёскі Рудня’ (ТС). Ад руда (гл.) як судня ’месца, дзе быў суд’, пчольня, кветня ’кветнік’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
каламі́н
(с.-лац. calamina, ад ар. kadmeia = цынкавая руда)
мінерал класа сілікатаў, бясколерны або шараватага, жоўтага і іншых колераў, руда цынку.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
зале́гчы сов., в разн. знач. зале́чь;
з. на кана́пу — зале́чь на дива́н;
з. ў заса́ду — зале́чь в заса́ду;
руда́ ~лягла́ тут неглыбо́ка — руда́ залегла́ здесь неглубоко́;
у маёй душы́ глыбо́ка ~ляглі́ ўра́жанні дзяці́нства — в мое́й душе́ глубоко́ залегли́ впечатле́ния де́тства
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
цы́нкавы, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да цынку. Цынкавая вытворчасць. Цынкавы завод. // Які складаецца з цынку або змяшчае ў сабе цынк. Цынкавы парашок. Цынкавая руда. // Зроблены з цынку або ацынкаваны. Цынкавае вядро. □ Белы вясёлы бляск цынкавага даху заўсёды радаваў вока. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)