комплекс прыстасаванняў для аўтам. зніжэння і падтрымання пастаяннага ціску газу ў размеркавальных газаправодах. Бываюць сеткавыя (агульнагарадскія, раённыя, квартальныя) і аб’ектавыя; сярэдняга (да 0,3 МПа) і высокага (0,3—1,2 МПа) ціску. Прадукцыйнасць 0,5—50 тыс.м³/гадз.
На ГРП вядзецца ачыстка газу ад мех. прымесей, кантроль за ціскам і т-рай, улік расходу. ГРП будуюцца на тэр. гарадоў, інш. населеных пунктаў, прамысл. і камунальных прадпрыемстваў у асобных будынках або шафах. Для газазабеспячэння асобнага аб’екта (цэха, катла, печы і г.д.) выкарыстоўваюць газарэгулятарныя ўстаноўкі.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
до́мапрысл zu Háuse, dáheim;
як спра́вы до́ма? wie stehťs zu Háuse [dáheim]?;
тут ён до́ма hier ist er zu Háuse;
у мяне́ до́ма bei mir zu Háuse;
быць як до́ма sich wie zu Háuse fühlen;
◊ до́ма край як рай zu Háuse isťs am schönsten
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
хво́ры
1.прил., прям., перен. больно́й;
х. чалаве́к — больно́й челове́к;
~рае сэ́рца — больно́е се́рдце;
~рае самалю́бства — больно́е самолю́бие;
2.в знач. сущ. больно́й;
◊ валі́ць з ~рай галавы́ на здаро́вую — вали́ть с больно́й головы́ на здоро́вую
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
siódmy
siódm|y
сёмы;
na stronie ~ej — на сёмай старонцы;
jest (godzina) ~a — сем гадзін;
być w ~ym niebie — на неба ўзлезці; быць на сёмым небе; рай адамкнуўся
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Бо́мба. Рус.бо́мба, укр.бо́мба. Запазычанне, магчыма, праз польск.bomba або ням.Bombe з італ.bomba, франц.bombe ’тс’ (усё да лац.bombus; першапачатковае значэнне снарад, які гудзе’). Гл. Фасмер, 1, 191; Шанскі, 1, Б, 161; Клюге, 90–91; Вельмі падрабязна (з літ-рай) MESz, 1, 336–337.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Памфле́т ’мастацка-публіцыстычны твор сатырычнага (часам палемічнага) характару’ (ТСБМ). З рус.памфле́т (Крукоўскі, Уплыў, 78). У рус. мове запазычана праз ням.Pamphlet < англ.pamphlet ад ст.-франц.pamphilet ’тс’: лац.Pamphilus — назва камедыі XII ст., якая ўзыходзіць да грэч. уласнага імя Πάμφιλος (Фасмер, 3, 195 з літ-рай).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пра́да ’мяшэй зялёны, Setaria viridis (L.) P. B.’ (маг., Кіс.). Рус.пряда ’від проса’, укр.пряда ’расліна Setaria viridis’. Паводле Фасмера (3, 393, з літ-рай), ад праду, прасці. Расліна названа так па падабенству з калаўротам (рус.пряяка). Іншыя версіі лічаць сумнеўнымі ў фанетычных адносінах. Параўн. прану ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Про́філь ’абрыс, від збоку (твару, прадмета)’, ’вертыкальнае сячэнне прадмета, від, форма’ (ТСБМ). Запазычанне з зах.-еўрап. моў (параўн. франц.profil, ням.Profil) праз польск.profil або рус.про́филь ’тс’. Крыніцай слова з’яўляецца італ.profilio ад filo ’лінія, паласа’, лац.fīlum ’нітка’ (гл. Фасмер, 3, 384, з літ-рай).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Раёк у песні: Ішоў раёк дарогаю, / дарогаю шырокаю. / Хади раёк, на мой дварок (Рам. 8), ’пучок нязжатага жыта на полі, убраны кветкамі’, ’дажыначная песня’ (рас., брасл., красл., Сл. ПЗБ). Памяншальная форма ад уласнага імя міфічнай істоты Рая — апякуна ўраджаю і багацця, “жытнага дзеда” (Бел. міф., 422). Гл. рай2.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шала́ш буда́н, -на́м., шала́ш, -ша́м.;
◊
с ми́лым рай и в шалаше́ хоць без хле́ба пасяджу́, але́ ж на лю́бага пагляджу́; хоць у будане́ жыць, абы з каха́ным быць; хоць у адно́й лёлі (саро́чцы), абы́ па любо́ві;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)